Άνθρωποι και σχέσεις που δηλητηριάζουν την ζωή μας: Πως η καλή επικοινωνία με τον εαυτό μας βοηθά να τους αναγνωρίσουμε και να χειριστούμε την αρνητική επιρροή που ασκούν στην καθημερινότητα μας

Ιδιαίτερη έμφαση σε επιστημονική βάση, δίνεται τα τελευταία χρόνια στην έρευνα των «τοξικών» σχέσεων και τις επιπτώσεις που προκαλούνται από αρνητικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στην σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου. Ο καθένας, κάποια στιγμή της ζωής του, έχει διαπιστώσει την ύπαρξη  κάποιας τοξικής επαφής με φίλο, σύντροφο, συνεργάτη ή μέλος του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Είναι οι άνθρωποι που  επαναλαμβανόμενα μας κινητοποιούν συναισθήματα έντονου άγχους, ενοχής, θυμού, κόπωσης και  θλίψης. Σε μακροπρόθεσμη βάση οι σχέσεις αυτές μπορούν  να προκαλέσουν  φλεγμονές, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, οι οποίες οδηγούν σε διάφορα προβλήματα υγείας,  συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, παθήσεων του αίματος και ορισμένων σοβαρών μορφών καρκίνου. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στα  Πρακτικά της εφημερίδας   της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, στις 23 Ιανουαρίου 2012 και μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι, όσοι συναναστρέφονταν με τέτοιου είδους άτομα, εμφάνιζαν υψηλότερα ποσοστά φλεγμονωδών πρωτεϊνών (συγκεκριμένα, ιντερλευκίνης-6 και TNF υποδοχέα 2) στον οργανισμό τους, συγκρίνοντας τους με όσους είχαν υγιείς  σχέσεις. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ανθρώπινο σώμα παράγει περισσότερες φλεγμονώδεις πρωτεΐνες όταν συναναστρεφόμαστε με “τοξικά άτομα”, πιθανόν  ως αντίδραση απόκρουσης λοιμώξεων.

Χαρακτηριστικά ανθρώπων που  μας δηλητηριάζουν :

•    Το συγκεκριμένο πρόσωπο, τις περισσότερες φορές που βρισκόμαστε μαζί του,  μας  δημιουργεί  αρνητική διάθεση, “απορροφά” την θετική μας ενέργεια, μας αποσυντονίζει και   μας εξαντλεί ψυχολογικά.
•    Αισθανόμαστε απειλή, φόβο, και ανασφάλεια μαζί του.
•    Ασκούν   συχνά σκληρή κριτική και δεν μας αποδέχονται   γι αυτό που είμαστε.
•    Μετά από κάθε επαφή μαζί τους νιώθουμε καταπιεσμένοι.
•    Είναι μεμψίμοιροι, διαρκώς απαισιόδοξοι και αρνητικοί με τα πάντα.
•    Ανταγωνίζονται μαχητικά τις επιλογές και τις ενέργειές μας.
•    Μας αποθαρρύνουν,προβάλλοντας πάντα την αρνητική έκβαση μιας ενέργειας.
•    Ενδιαφέρονται μονίμως για την κάλυψη των προσωπικών τους αναγκών(ναρκισσισμός).
•    Είναι απαξιωτικοί και δύσπιστοι και εστιάζουν την προσοχή τους μόνο στα δυσάρεστα.
•    Μειώνουν  ακόμα περισσότερο την ήδη  χαμηλή μας αυτοεκτίμηση.
•    Προσπαθούν  να διατηρήσουν  την ισχύ και τον έλεγχο πάνω μας, εφαρμόζοντας  τεχνικές ψυχολογικής και  σωματικής κακοποίησης.
•    Γίνονται σαρκαστικοί μαζί μας, κυριαρχικοί, προκαλώντας ενοχές και έμμεσους εκβιασμούς.

Τύποι ανθρώπων:

Ο απαιτητικός: Αναζητά  ψυχαναγκαστικά  και επίμονα  την προσοχή και την επαφή μας για να αισθάνεται  ασφαλής και σίγουρος  ότι τον/την  φροντίζουμε. Σε διαφορετική περίπτωση δημιουργεί  τύψεις, παραπονιέται  και ισχυρίζεται  ότι παραμελείται. Γενικώς, δεν θεωρείται αναμενόμενο και αποδεκτό  να πρέπει αδιαλείπτως και μονόπλευρα, να φροντίζουμε μια  σχέση ώστε αυτή  να μην πάρει την κατιούσα.
Ο εγωκεντρικός-Νάρκισσος: Συνήθως είναι  απασχολημένος με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, αγνοεί και παραβιάζει τα όρια του περιβάλλοντος προκειμένου να ικανοποιηθεί, καθώς επίσης επιζητά  “αχόρταγα”  το ενδιαφέρον και την προσοχή όλων. Διαθέτει πολύ χαμηλό επίπεδο εν-συναίσθησης και κατανόησης στις επαφές του με άλλους.

Ο γκρινιάρης: Ένα διαρκές παράπονο κρύβεται στα λεγόμενά του και οι αφορμές για γκρίνια είναι δεκάδες. Θεωρείται  ουσιαστικά αυτός   που δεν επιδιώκει  πραγματικά την επίλυση μιας κατάστασης ή δεν δύναται  να βρει μια   οριστική λύση σε ένα πρόβλημα. Η γκρίνια του οδηγεί τους   τρίτους   να ασχολούνται «έμμεσα» και «ανώδυνα»  με το θέμα   του,χωρίς εκείνος  να χρειάζεται να ρισκάρει  τίποτα. Η σχέση μας μαζί του γίνεται ανυπόφορη και εξαντλητική.

Ο ανταγωνιστικός: Έχει την τάση να ασκεί κριτική, να υποτιμά και να υποβαθμίζει τα προτερήματα, τις επιτυχίες και τις ενέργειές μας, σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας. Εκφράζεται απόλυτα και μονόπλευρα,υπερεκτιμώντας τις δυνατότητες του.  Οι επιπτώσεις της συμπεριφοράς του θεωρούνται ολέθριες για τον ίδιο και το περιβάλλον, αφού η πρόθεση ανταγωνισμού θεωρείται πως δεν τονώνει την ομαλότητα της κοινής προσπάθειας, αντίθετα οδηγεί στην πόλωση της ομάδας.

O πεσιμιστής : Διαθέτει μόνιμα μια αρνητική και δυσάρεστη αντίληψη για όσα του συμβαίνουν στην ζωή αλλά και για όσα πρόκειται να συμβούν. Αν τύχει να βρεθεί δίπλα σου σε στιγμές που νιώθεις συναισθηματικά ευάλωτος, θα σε καταρρακώσει ψυχολογικά. Αν επιχειρήσεις να προσφέρεις βοήθεια, ένα είναι το σίγουρο, θα ανατρέξει  ευθύς στο επόμενο πρόβλημα του, λέγοντας την φράση : «Είμαι τελικά άτυχος ».

Bασικές ερωτήσεις για να κατανοήσεις τον εαυτό σου μέσα σε μια σχέση:

Εάν πράγματι  βρίσκεσαι μέσα σε μία τέτοια σχέση και θεωρείς  ακατόρθωτο  να κόψεις το δεσμό μαζί τους, χρήσιμο θα ήταν να αναρωτηθείς τα παρακάτω:

1.    Ποιοί φόβοι σου κυριαρχούν μέσα σε αυτή τη σχέση; Ποιός είναι ο χειρότερος φόβος σου;
2.    Με ποιούς τρόπους αφήνεις τον εαυτό σου να χειραγωγηθεί μέσα σε αυτή τη σχέση μέσα από συναισθήματα ενοχής ή ντροπής;
3.    Τι αποκαλύπτει αυτή η σχέση για τη σχέση που έχεις με τον εαυτό σου;
4.    Τι υποχρεώσεις νιώθεις ότι πρέπει να εκπληρώσεις;
5.    Τι όρια μπορείς να θέσεις για να αυξήσεις την υγεία αυτής της σχέσης; Υπάρχει τρόπος να είναι η σχέση αυτή υγιής;

Συμβουλευτική- Βήματα παροχής Βοήθειας:

Βήμα 1ο: Αναγνώριση-αυτοπαρατήρηση. Εκτιμήστε   σωστά αν η σχέση που διατηρείται είναι πράγματι τοξική, η οποία περιλαμβάνει σωματική, συναισθηματική ή λεκτική βία και ότι προέρχεται αποκλειστικά από το άλλο άτομο (έλλειψη προβολών)

Βήμα 2ο: Χαμηλή αυτοεκτίμηση-δευτερογενές κέρδος. Αναλογιστείτε αν μέσα από την συγκεκριμένη σχέση αποκομίζεται προσωπικό κέρδος και δευτερογενές όφελος. Μήπως αισθάνεστε ότι διατηρείτε ένα είδος ασφάλειας μέσα στην σχέση  ή ότι σας προφυλάσσει  από  τον φόβο να επιχειρήσετε  μια αλλαγή που σας τρομοκρατεί;

Βήμα 3ο: Αναγνώριση αυτόματων σκέψεων& συναισθημάτων. Απενοχοποιείστε τον εαυτό σας, απαλλαχτείτε από τις τύψεις  και αντιμετωπίστε κατά πρόσωπο τις τοξικές σχέσεις, είτε απομακρύνοντας  οριστικά από την ζωή σας τα άτομα που σας εξουθενώνουν, είτε από προσωπική σας πλέον επιλογή, αναγνωρίστε  τις αρνητικές επιπτώσεις της   και υπομείνετε ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η απομάκρυνση από αυτούς αποτελεί την καλύτερη προστασία όχι μόνο για την ψυχολογία αλλά και για την υγεία σας. Όταν πρόκειται για ανθρώπους  του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, διατηρείστε με συνέπεια  τα όρια σας και περιορίστε σημαντικά  τις επαφές σας.  Χρήσιμη κρίνεται πάντα μια ανοιχτή και ειλικρινής συζήτηση μαζί τους, μέσα από την οποία θα θέσετε τις δυσκολίες που αισθάνεστε, καθώς θα κάνετε λόγο  και για την υπομονή σας, που κάθε φορά εξαντλείτε.

Βήμα 4ο: Ενεργό ενδιαφέρον προς τον εαυτό-ανάπτυξη κοινωνικού δικτύου. Λάβετε μέρος σε δραστηριότητες που σας αποφορτίζουν συναισθηματικά και σας πλημμυρίζουν  θετική ενέργεια, σαν ένα δώρο ανάρρωσης προς τον εαυτό σας. Επιλέξτε άτομα στον κοινωνικό σας περίγυρο που να σας δημιουργούν συναισθηματική κάλυψη, βαθειά οικειότητα και αίσθημα επάρκειας.

Οι σχέσεις επιτυγχάνουν την αναφαίρετη και ριζωμένη επιθυμία του ατόμου  για ανταλλαγή θετικής ενέργειας, ζεστασιάς και αγάπης. Κάποιες σχέσεις βέβαια δεν προκαλούν ενθουσιασμό και χαρά εξαιτίας, του ότι απορροφούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας και μας μπλοκάρουν συναισθηματικά. Πολλές φορές επιλέγουμε σχέσεις μέσα στις οποίες δεν αισθανόμαστε ότι μας αγαπούν, είτε γιατί δεν θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο αγάπης, είτε γιατί σταδιακά επιτρέψαμε σε κάποιον να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι είμαστε ανεπαρκείς. Κάνοντας αυτοπαρατήρηση και αξιολόγηση των σχέσεων είμαστε σε θέση να έχουμε επαφή με τον εαυτό μας, τις ανάγκες  και τα πραγματικά κίνητρα των επιλογών μας. Οι αλλαγές θεωρητικά φαντάζουν επώδυνες, θεωρούνται όμως η μοναδική μέθοδος να αποτρέψεις έναν  τοξικό άνθρωπο να σε παρασύρει  χωρίς καν να αντιληφθείς, στο δικό του νοσηρό επίπεδο ζωής.

«Κανείς δεν μπορεί να με πληγώσει χωρίς τη συγκατάθεσή μου» Μαχάτμα Γκάντι, 1869-1948.

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα