Εφηβεία και σεξουαλική εγρήγορση: Περίοδος εδραίωσης της σεξουαλικής και συναισθηματικής ταυτότητας

Καθοριστικός και αναγκαίος ο ρόλος του γονέα στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των εφήβων.

Μέρος Β’

Η σεξουαλική αγωγή κατέχει καθοριστικό ρόλο στην ομαλή ψυχοσεξουαλική και κοινωνική εξέλιξη και ξεκινά από τα πρώτα κι όλας χρόνια ζωής του ατόμου (νηπιακή-παιδική-προεφηβική-εφηβική περίοδος). Αρχικά τα παιδιά εκδηλώνουν την έμφυτη περιέργεια και εξερευνούν το σώμα τους, ενώ την ίδια στιγμή παρατηρούν το σώμα των υπολοίπων μελών της οικογένειας. Ανακαλύπτουν τα γεννητικά τους όργανα σε ηλικία 8-10 μηνών και συνειδητοποιούν το φύλο τους ,περίπου σε ηλικία τριών ετών. Στην ηλικία των τεσσάρων εδραιώνουν τη σταθερότητα συνείδησης του φύλου και μιμούνται συμπεριφορές συμβατές με το κοινωνικό φύλο. Η προσοχή τους για το σώμα είναι έντονη και εκφράζεται συχνά μέσα απ το παιχνίδι. Σε ηλικία από 6 έως 9 ετών το παιδί αντιλαμβάνεται την σεξουαλικότητα μέσα από την αγάπη, την χρήση “πονηρών ” και απαγορευμένων λέξεων ή σκέψεων.

Με έναρξη τα 9-12 έτη, έως και κατά προσέγγιση τα 19 χρόνια ,διαρκεί η εφηβική περίοδος ,η οποία αναπτυξιακά χωρίζεται σε τρία χρονικά διαστήματα. Στην πρώιμη εφηβεία (10-14), στη μέση (14-17) και στην όψιμη εφηβεία (πάνω από 17). Στην πρώιμη εφηβική φάση η σεξουαλικότητα εκφράζεται σε πλατωνικό επίπεδο για το άλλο ή, πιο σπάνια, για το ίδιο φύλο. Στην μέση περίοδο, ο έφηβος πειραματίζεται σε έντονο βαθμό, καθώς επίσης είναι αρκετά πιθανό να ενδώσει ερωτικά συνάπτοντας ολοκληρωμένες σεξουαλικές επαφές με το άλλο φύλο. Παρορμητικός και προσκολλημένος αποκλειστικά στο “εδώ και τώρα”, αγνοεί τις μελλοντικές συνέπειες των επιλογών του, οι οποίες χαρακτηρίζονται από σεξουαλικές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.Στην όψιμη εφηβεία, περισσότερο ώριμος και συνειδητοποιημένος ο έφηβος, αποκτά δεξιότητες ώστε να είναι σε θέση να δημιουργεί λειτουργικές και μακροχρόνιες πλέον συντροφικές σχέσεις και να δρα ορμώμενος με λιγότερο αυθορμητισμό και περισσότερο ρεαλισμό.

Παρόλο που η σεξουαλική υγεία θεωρείται κομβικό σημείο στην σωματική,συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου, η αξία του συχνά παραγνωρίζεται εξαιτίας του ότι παραμένει ένα θέμα ταμπού για τα ελληνικά δεδομένα, προκαλεί άβολα συναισθήματα στους γονείς και έχει επικρατήσει εσφαλμένα η αντίληψη ότι οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από το σεξ, θα εγείρει την ανάγκη για ερωτική-σεξουαλική αφύπνιση .Η πραγματικότητα και τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα, εντος και εκτός Ελλαδικού χώρου, έρχονται να διαψεύσουν κατηγορηματικά την ισχύουσα άποψη, τονίζοντας πως η κατάλληλη ενημέρωση από την οικογένεια (σημείο αναφοράς) αρχικά και το σχολικό περιβάλλον εν συνεχεία, μειώνει σημαντικά τη συχνότητα του σεξ στην εφηβική ηλικία, απομακρύνοντας έτσι μεταξύ άλλων κινδύνων, τη μετάδοση μολύνσεων λόγω σεξ καθώς και τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Η έγκυρη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση οδηγούν στην καθιέρωση μόνιμων και προστατευτικών συμπεριφορών του εφήβου, ο οποίος ούτως ή άλλως αναζητά πληροφόρηση, δοκιμάζει και δρα σεξουαλικά, αρκετά νωρίς την τελευταία δεκαετία. Στοιχεία από τη μελέτη της Μονάδας εφηβικής υγείας της παιδιατρικής του πανεπιστημίου Αθηνών το 2007 στην Αττική αναφέρουν τα παρακάτω : (α). μέχρι τα 16 χρόνια ζωής το 20% των εφήβων ( 1 προς 3 όσον αφορά στην αναλογία κοριτσιών αγοριών) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική τους ζωή , (β) από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 5.7%, 10.2%, 44.3%, 33% και 2.3% ξεκίνησαν σεξουαλική δραστηριότητα σε ηλικία 12, 13, 14, 15 και 16 ετών αντίστοιχα (γ). το 40% των εφήβων είχαν κάποια σεξουαλική εμπειρία εκτός της διεισδυτικής επαφής. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία θεωρείται πλέον απαραίτητη η γονική παρέμβαση και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ως μια συνεχής και εξελισσόμενη διαδικασία επιμόρφωσης και επικοινωνίας των γονέων με το παιδί, που έχει έναρξη από τις μικρές ηλικίες και κορυφώνεται με την είσοδο του στην προ-εφηβική και εφηβική περίοδο (βλέπε προηγ.άρθρο: “Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην προσχολική και σχολική ηλικία”. Σελ.3, Αρχείο,Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα).

Βασικά χαρακτηριστικά σωματικών & συναισθηματικών αλλαγών στο κορίτσι κατά την ωρίμανση:

• Νευροενδοκρινικοί, ορμονικοί παράγοντες πυροδοτούν τον μηχανισμό έναρξης και ολοκλήρωσης της εφηβείας.
• Οι γοναδοτροφίνες είναι υπεύθυνες για τη διαμόρφωση και την ωρίμανση των γονάδων στα δύο φύλα. Διεγείρουν τις ωοθήκες για έκκριση οιστρογόνων στα κορίτσια (αναπαραγωγική διαδικασία).
• Ανάπτυξη ύψους.
• Μεταβολές στην ανάπτυξη και διαμόρφωση σώματος.
• Αύξηση μυϊκής μάζας.
• Τρίχωση – Εμμηναρχή – Σταδιακή διόγκωση   Μαστού.
• Ωρίμανση γεννητικών οργάνων.
• Αυνανισμός
• Εμφάνιση γενετήσιας επιθυμίας.
• Ανασφάλεια για ζητήματα εμφάνισης.
• Συναισθηματική αστάθεια-απότομες εναλλαγές διάθεσης.
• Τάση ανεξαρτησίας, άκαμπτη συμπεριφορά, αδιαπραγμάτευτες αντιλήψεις και στάσεις.
• Ανάγκη να ενταχθεί σε ένα κοινωνικό, έξω-οικογενειακό πλαίσιο (αυξημένη επιρροή από το κοινωνικό περιβάλλον).
• Απομόνωση ,εσωστρέφεια και ανάγκη για δοκιμή ακραίων και εκκεντρικών συμπεριφορών.
• Εγωκεντρισμός.
• Εκνευρισμός και αντιδραστικότητα.

Βίο-σωματικές & ψυχοσυναισθηματικές μεταβολές στο αγόρι:

• Η έναρξη λειτουργίας των γονάδων προσδίδει στο αγόρι δύο νέες ιδιότητες , την ικανότητα αναπαραγωγής και την ορμονική έκκριση (δυνατότητα αναπαραγωγικής λειτουργίας).Οι γοναδοτροφίνες διεγείρουν: (α) παραγωγή εκατομμυρίων σπερματοζωαρίων, (β) έκκριση τεστοστερόνης.
• Αυνανισμός .
• Εκσπερμάτωση.
• Ωρίμανση γεννητικών αδένων και εμφάνιση τριχοφυΐας στην περιοχή.
• Τρίχωση σε πρόσωπο, μασχάλες, χέρια, πόδια.
• Παραγωγή λίπους στην περιοχή του προσώπου.
• Ανάπτυξη ιδρωτοποιών και σμηγματογόνων αδένων.
• Αύξηση ύψους, διεύρυνση ώμων και θώρακα.
• Σκελετική ανάπτυξη
• Εναλλαγές συναισθημάτων, ευερεθιστότητα.
• Ανασφάλεια για ζητήματα εμφάνισης.
• Αμφισβήτηση προς γονείς, αναζήτηση επαφών με συνομηλίκους.
• Διεκδίκηση προσωπικού χώρου και εντονότερης ανεξαρτησίας.
• Αίσθημα ότι δεν τυγχάνουν την κατανόηση των γονιών.

Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις ως αποτέλεσμα ορμονικών “εκρήξεων”.

Στην περίοδο της εφηβεία, έκτος της σεξουαλικής αφύπνισης και την ραγδαία σωματική ανάπτυξη, σημαντικό ρόλο διαδραματίζεται η εδραίωση πολλών και σύνθετων κοινωνικών και συναισθηματικών γνωρισμάτων και συμπεριφορών του εφήβου, που έχουν ήδη κάνει την εμφάνιση τους από την παιδική ηλικία. Η πρώιμη φάση της σχετίζεται με τον εγωκεντρισμό, την άκρατη αισιοδοξία και ταυτόχρονα τις περιόδους έντονης ματαίωσης. Ο έφηβος είναι διαθέσιμος να αποδεχτεί απόλυτα και ανεπιφύλαχτα άτομα του φιλικού περιβάλλοντος, ενώ αναζητά διαρκώς “αντικείμενο” απέναντι στο οποίο θα επαναστατήσει. Αν και μάχεται για την διεκδίκηση της ανεξαρτησίας του, εκλαμβάνει την απόλυτη παραχώρηση της από τον γονέα, ως αδιαφορία και παραμέληση. Η μέση εφηβεία συνδέεται με την χειραφέτηση από τους γονείς και την αμυντική στάση του έφηβου να αποφύγει τα απειλητικά συναισθήματα προσκόλλησης. Αποτέλεσμα αυτού η επιθετικότητα και η απομάκρυνση από αυτούς, καθώς και το φαινόμενο της ναρκισσιστικής απασχόλησης. Καινούρια αντικείμενα υπερεξειδανίκευσης και προσκόλλησης γίνονται αφορµή για παροδικές µερικές ταυτοποιήσεις, που στόχο έχουν την διαμόρφωση και ολοκλήρωση της προσωπικότητας. Στην όψιμη εφηβεία ολοκληρώνεται το αναπτυξιακό αυτό στάδιο και πραγματώνονται τρείς βασικοί στόχοι: α) Η ανεξαρτητοποίηση από τους γονικούς δεσμούς της παιδικής ηλικίας και η “αποχώρηση” από επιθετικές συμπεριφορές και συγκρούσεις (προς) με τους γονείς, β) η δυνατότητα-ικανότητα σεξουαλικής ενεργοποίησης και λειτουργίας, ώστε να ολοκληρωθούν τα σεξουαλικά συναισθήματα με τρυφερότητα και ώριμη αγάπη, γ) καθώς και η διαμόρφωση μιας σταθερής ταυτότητας που περιλαμβάνει την ικανοποίηση του αισθήματος “ανήκειν” σε ένα σύνολο και την ολοκλήρωση της ατομικής-προσωπικής  ιστορίας του. Οποιαδήποτε ματαίωση ή αποτυχία επίτευξης της συγκεκριμένης εφηβικής ανάγκης, οδηγεί, σύμφωνα με τον Erikson, σε σύγχυση των ρόλων.

Εφηβεία & ομοφυλοφιλία

Στην εφηβική περίοδο παρατηρούνται , έκτος από τις ετεροσεξουαλικές επαφές και ομοφυλοφιλικές συμπεριφορές. Στα πλαίσια ανακάλυψης του σώματος, εκτόνωσης της σεξουαλικής ορμής και κατά την διάρκεια συμμετοχής σε ομαδικούς αυνανισμούς, υπάρχει η πιθανότητα δημιουργίας ομοφυλοφιλικών πειραματισμών, που είναι συνήθως παροδικοί, συμβαίνουν στην αρχή της εφηβείας και παρατηρούνται συχνότερα στα αγόρια. Μια τέτοια επιλογή απορρέει από την ανάγκη του έφηβου να κατευνάσει το έντονο άγχος , που γεννάται από την πρώτη του επαφή με την σεξουαλικότητα του. Η ασφάλεια που απορρέει απ το γεγονός ότι οι έφηβοι ανήκουν στο ίδιο φύλο, αναγνωρίζονται κατά κύριο λόγο, ως μια επιθετική αντίδραση του εφήβου, στον φόβο δημιουργίας ερωτικής σχέσης με άτομο του αντίθετου φύλου, παρά μια εδραιωμένη ομοφυλοφιλική κατεύθυνση. Σταδιακά και μέχρι την ολοκλήρωση συνήθως (όχι απόλυτα επαληθεύσιμο) της εφηβικής φάσης, ο νέος-α μεταβαίνει στην δημιουργία σχέσης με το αντίθετο φύλο. Χειρότερη πρόγνωση εμφανίζουν περιπτώσεις όπου η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα έχει έναρξη από την παιδική ηλικία, ή όταν ο έφηβος αναπτύσσει σχέσεις με ενήλικο άνδρα ή γυναίκα. Η σταθερά εκφρασµένη ομοφυλοφιλία , ως μια συνειδητή και μόνιμη σεξουαλική προτίμηση, προς άτομα του ιδίου φύλου, μπορεί να διαπιστωθεί και να εκφραστεί από το ίδιο το άτομο στην διάρκεια της εφηβείας. Ο έφηβος αντιμετωπίζει την νέα αυτή πραγματικότητα με μεγάλη αναστάτωση και έντονο άγχος, όχι απαραίτητα γιατί δεν είναι σε θέση ο ίδιος να αποδεχτεί την σεξουαλική του λειτουργικότητα , αλλά για το πώς θα γνωστοποιήσει την κατάσταση στους γονείς και το περιβάλλον και φυσικά για το ποια θα είναι η αντίδρασή τους και αν θα βιώσει μια επώδυνη απόρριψη ή όχι.

Η  θέση της «ομοφυλοφιλίας» ως διαγνωστικής κατηγορίας (διαταραχής), δεν εμφανίζεται εδώ και αρκετά χρόνια σε ψυχιατρικά εγχειρίδια ταξινόμησης και Παγκόσμιους ιατρικούς οργανισμούς (APA-DSM-IV & ICD-10). Ο σεξουαλικός προσανατολισμός από μόνος του δεν αποτελεί διαταραχή Επίσης δεν είναι διαθέσιμα σαφή στοιχεία για τα αίτια εμφάνισης της ομοφυλοφιλίας. Οι επιστήμονες δεν έχουν συναινέσει για το αν ορμονικές, αναπτυξιακές, πολιτιστικές, κοινωνικές, γενετικές, οικογενειακές ή βιολογικές παράμετροι ενοχοποιούνται για τον ετεροφυλόφιλο, ομοφυλόφιλο ή αμφισεξουαλικό προσανατολισμό.

Ανάπτυξη ψυχοσεξουαλικών διαταραχών στην εφηβεία

Η σεξουαλική αφύπνιση στην εφηβεία λογίζεται ως ένα βασικό αναπτυξιακό βήμα στην εδραίωση της μετέπειτα σεξουαλικής του ταυτότητας. Σε περίπτωση που ο έφηβος δεν ολοκληρωθεί πλήρως-ομαλά σε ψυχοσεξουαλικό επίπεδο, ενδεχομένως να εκδηλωθούν κάποιες διαταραχές ταυτότητας φύλου(βαθύτερη αναγνώριση φυλετικού ρόλου), όπως ο τρανσεξουαλισµός, που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία και κορυφώνονται στην εφηβεία. Το αγόρι εκφράζει την επιθυμία να είναι κορίτσι, να απορρίπτει αγορίστικες δραστηριότητες και παιχνίδια και να περιορίζεται κυρίως στις γυναικείες. Αντίστοιχα το κορίτσι με φυλετική διαταραχή παρουσιάζει δυσφορία προς το φύλο του και άρνηση στην κοριτσίστική ενδυμασία. Με τη φυλετική αυτή διαταραχή της παιδικής ηλικίας, περνώντας το παιδί στην εφηβεία, το ένα τρίτο περίπου των αγοριών θ’ αναπτύξει ομοφυλοφιλικό προσανατολισµό. Οι µελέτες επισημαίνουν, ότι η διαταραχή της φυλετικής ταυτότητας στα περισσότερα κορίτσια και σε αρκετά αγόρια, αποσύρεται πριν την εφηβεία, ενώ λίγα άτοµα αναπτύσσουν, κατά τη φάση της εφηβείας προς την ενήλικη ζωή, αυτό που αποκαλείται τρανσεξουαλισµός.

Η σταθερά εκφρασμένη ομοφυλοφιλία δεν θεωρείται πλέον πάθηση ψυχιατρική, που εκδηλώνεται πρώτη φορά στην εφηβεία, αλλά µια διαφορετική σεξουαλική προτίμηση. Η τελευταία έκδοση της Αµερικανικής Εταιρίας στο DSM – II – R διέγραψε οριστικά τη λέξη “ομοφυλοφιλία”, καθώς και ο όρος “Οµοφυλοφιλία ∆υστονική προς το “Εγώ” µετατράπηκε σε σεξουαλική διαταραχή, όπου υπάρχει η επίµονη και έντονη ενασχόληση του ατόµου για το σεξουαλικό του προσανατολισµό.

Η ηδονοβλεψία είναι μια ακόμα διαταραχή που παρατηρείται στην εφηβεία (στα αγόρια κυρίως), κατά την οποία το άτομο διεγείρεται σεξουαλικά μέσω του επανειλημμένου κοιτάγματος αγνώστων που είναι γυμνοί ή βρίσκονται σε σεξουαλική δραστηριότητα. Ο τρόπος αυτός είναι συχνότερο ή αποκλειστικό μέσο ερωτικής διέγερσης και το άτομο δεν αποζητά σεξουαλική επαφή με τους ανθρώπους που παρατηρεί. Η διαταραχή, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζεται στην εφηβεία, παρέρχεται µε την ανάπτυξη φυσιολογικών σεξουαλικών σχέσεων και παραµένει µόνο σε άτοµα ντροπαλά, χωρίς ιδιαίτερες δεξιότητες.

Ο παρενδυσιακός – τρανσβεστικός φετιχισµός (παραφιλίες-σεξουαλικήή διαστροφή-παρέκκλιση) αποτελεί μια διαταραχή που έχει επίσης έναρξη στην παιδική ηλικία και κορυφώνεται στην εφηβεία. Ο άντρας , σχεδόν πάντοτε ετερόφυλος, φοράει ενδύµατα του αντίθετου φύλου, υπό συνθήκες έντονων σεξουαλικών του παρορμήσεων . σεξουαλικά διεγερτικών   φαντασιώσεων αλλά και σε περιόδους έντονου στρες ως τρόπος εκτόνωσης. Ο τρανσβεστικός φετιχισµός µπορεί, πολύ σπάνια, να εξελιχθεί σε τρανσεξουαλισµό.

Η πρόωρη εκσπερμάτιση θεωρείται διαταραχή σε περίπτωση που συμβεί προτού το άτομο την θελήσει και εμφανίζεται στους έφηβους νέους ,οι οποίοι κατέχονται από έντονο άγχος για την σεξουαλική τους επίδοση, αλλά και για την ικανοποίηση του ερωτικού τους συντρόφου.

Η αναστολή της σεξουαλικής επιθυµίας αποτελεί µια ακόµη ψυχοσεξουαλική διαταραχή και των δύο φύλων. Σχετίζεται με την επίµονη και σοβαρή αναστολή ή ελάττωση της σεξουαλικής επιθυµίας, ενώ υπάρχει ικανοποιητικός σεξουαλικός ερεθισµός.

Βήματα συμβουλευτικής καθοδήγησης προς γονείς

• Αποδοχή και αναγνώριση της αναγκαιότητας της προαγωγής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών & των εφήβων.Αναζήτηση έγκυρων πηγών προσέγγισης του θέματος της σεξουαλικής υγείας. Απώτερος σκοπός της σεξουαλικής αγωγής είναι η ισορροπία μεταξύ των τριών διαστάσεων της σεξουαλικής υγείας. Η πρώτη διάσταση αφορά την σωματική και συνδέεται με την αποφυγή μολύνσεων και ανεπιθύμητων κυήσεων. Η δεύτερη διάσταση είναι η ψυχική και αφορά στην αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων, όπως φόβο, ενοχή, κατάθλιψη,ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, την εξοικείωση με τη σεξουαλικότητα, το σεβασμό του εαυτού μας και των άλλων. Η τρίτη διάσταση αφορά στην κοινωνική και σχετίζεται με την επιλογή των ερωτικών σχέσεων, σύμφωνα με τις προσωπικές αξίες και πεποιθήσεις και όχι κάτω από άλλες, έξωθεν επιρροές (τηλεόραση,internet, ελλιπής πληροφόρηση κτλ).
• Οι παρεμβάσεις αγωγής υγείας ξεκινούν από τα πρώιμα χρόνια ζωής, με την εξειδικευμένη καθοδήγηση παιδιάτρου, ψυχολόγου ή βιβλιογραφικών εντύπων, που προσαρμόζουν το ζήτημα ανάλογα με το αντίστοιχο αναπτυξιακό-γνωστικό-συναισθηματικό   στάδιο του παιδιού. Η διαδικασία γνωριμίας του παιδιού με το σώμα και τις λειτουργίες του, ενισχύει τον σεβασμό και την φροντίδα προς σώμα του ,δυναμώνει την έκφραση των συναισθημάτων, προωθεί την αυτοπροστασία και τις ισορροπημένες διαφυλικές αλληλεπιδράσεις, προάγει τον δημιουργικό και υγιή διάλογο μεταξύ παιδιού-γονέα στο μέλλον (εγγύτητα που προεκτείνεται σε άλλα σημαντικά θέματα ).
• Όλες οι ενημερωτικού χαρακτήρα συζητήσεις μεταξύ παιδιού-εφήβου και γονέα πραγματοποιούνται με απόλυτα ειλικρινή διάθεση, απλότητα, συνέπεια, σαφήνεια, μη κριτικό πνεύμα, καθώς θα πρέπει να αποφεύγονται αναίτια γέλια, υπερβολές και αναβλητικότητα. Είναι προτιμότερο επίσης αν δεν γνωρίζεται κάτι να εξηγήσετε πως θα επανέρθετε στην συζήτηση σας , αφού θα είστε πλέον έτοιμοι να παραθέσετε τεκμηριωμένες πληροφορίες. Τέλος είναι πιθανό ότι οι θρησκευτικές αντιλήψεις, οι λανθασμένες πεποιθήσεις και οι αρνητικές εμπειρίες του γονέα, θα επηρεάσουν με ανεπιθύμητο τρόπο την συμπεριφορά και την ποιότητα της σεξουαλικής έκφρασης των εφήβων στο μέλλον. Βασιστείτε κυρίως σε επιστημονικά δεδομένα.
• Πριν την ηλικία των δώδεκα ο γονέας (κατά προτίμηση του ιδίου φύλου με τον έφηβο) αναλαμβάνει να συζητήσει θέματα ανατομίας, εφηβικής ανάπτυξης, αναπαραγωγικής λειτουργίας, αντισύλληψης, εγκυμοσύνης, σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων κ.λπ. Πρόκειται για μια συνεχή και εξατομικευμένη διαδικασία διαπαιδαγώγησης . Στην διάρκεια της μέσης εφηβείας, την πρωταγωνιστική θέση στη ζωή του εφήβου θα έχουν οι συνομήλικοι, οπότε καλό είναι μέχρι τότε να έχετε χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ σας.
• Ένα βασικό συχνό ερώτημα που θέτουν γονείς και έφηβοι είναι σχετικά με το πότε θεωρείται η σωστή ηλικία (ορόσημο) έναρξης της σεξουαλικής ζωής του εφήβου. Το μήνυμα που οφείλουν οι γονείς να μεταδώσουν είναι ότι «η σεξουαλική πράξη είναι ένα από τα κορυφαία και συγκλονιστικότερα γεγονότα της ζωής, αρκεί να υπάρχει η ψυχοκοινωνική και γνωστική ωριμότητα για την απόλαυσή της». Αν και δεν έχει ορισθεί επίσημα το κατάλληλο χρονικό όριο, είναι εξίσου σημαντικό να τονιστεί, ως κατάλληλη περίοδος, η όψιμη εφηβεία, δεδομένου ότι τότε ,οι στόχοι της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης έχουν λογικά κατακτηθεί και μια λειτουργική ρομαντική σχέση σε ρεαλιστικό πλαίσιο, θεωρείται εφικτή.
• Η ομοφυλοφιλία ανέκαθεν πυροδοτούσε αντιδράσεις πανικού και συναισθηματικής φόρτισης στα μέλη μιας οικογένειας. Κανείς δεν θα περίμενε από τους γονείς να “πετάξουν” από χαρά σε μια τέτοια είδους ανακοίνωση από τα παιδιά τους. Η εφηβεία είναι μια περίοδος ερωτικής ενεργοποίησης, ο έφηβος κατακλύζεται από χιλιάδες σεξουαλικά μηνύματα και σε κάποιες περιστάσεις, εκτονώνει τις ορμές του , αναζητώντας την ηδονή σε άτομα ιδίου φίλου, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι είναι ομοφυλόφιλος/η. Παραχωρήστε λίγο χρόνο στον έφηβο έως ότου αποκτήσει έναν κατασταλαγμένο σεξουαλικό προσανατολισμό.
• Όσον αφορά την σταθερά εκφρασμένη ομοφυλοφιλική κατεύθυνση του εφήβου και την διαχείριση της νέας ,επώδυνης (ενδεχομένως) για τους γονείς κατάστασης, οι χειρισμοί επιβάλλεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Η απόρριψη, η κριτική διάθεση και η ενοχοποίηση των εφήβων και συνάμα του ίδιου σας του εαυτού στον ρόλο του γονέα, θα ισοπεδώσουν την σχέση σας με τον έφηβο καθώς και τον ίδιο τον έφηβο, στην πιο δύσκολη φάση, την φάση υπεράσπισης της ύπαρξής του. Αποδεχτείτε την πραγματικότητα και διαχειριστείτε αποτελεσματικά τα αρνητικά και έντονα συναισθήματα, αντικρίζοντας την ομοφυλοφιλία ως μια διαφορετική σεξουαλική παραλλαγή και όχι σαν αρρώστια, με βασικό μέλημα να βοηθήσετε τον έφηβο να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα διατηρώντας θετική εικόνα για τον εαυτό του.
• Αναζητήστε εξειδικευμένη βοήθεια προκειμένου να διευκολύνεται την σχέση σας με τον έφηβο και κυρίως να προάγεται την ομαλή κοινωνική και ψυχοσεξουαλική προσαρμογή του εφήβου.

    Η εφηβεία είναι η φάση των σημαντικών και δύσκολων ανακατατάξεων. Από τους ειδικούς θεωρείται επίσης ένα είδος δεύτερης γέννησης που συμπαρασύρει εκτός από σωματικές-βιολογικές και συναισθηματικές μεταβολές στον έφηβο, αλλαγές σε σχέση με τους γονείς, προσαρμογή στο κοινωνικό δίκτυο και δημιουργία προσωπικής ταυτότητας. Η σεξουαλικότητα των εφήβων αποτελεί ένα ιδιαίτερα σύνθετο βιολογικό φαινόμενο και απαιτεί εξίσου σύνθετες διαδικασίες επίλυσης των δυσκολιών που θα προκύψουν κατά την εφηβική ανάπτυξη. Αρκεί ως γονείς να είμαστε σύμμαχοι και όχι εχθροί στον πόλεμο που λέγεται “εφηβεία”…

Απόσπασμα στίχων-Γεράσιμος Νεόφυτος

Μισώ την εφηβεία για τη μελαγχολία,

που μέσα μου φουρτούνιασε τον άγονο τον πόθο, το σκίρτημα το νόθο,

που στο κορμί μου κούρνιασε.

Μισώ την εφηβεία, την τρυφερή φοβία

που στη ματιά μου έπαιξε.

Κι όσα σου κάνω τώρα

τα φταίει εκείνη η μπόρα

που την ψυχή μου έπνιξε….

Βικτώρια Χαλκιά-Ντότσικα