Οι συναισθηματικές διαπραγματεύσεις των ζευγαριών: Βήματα αυτοβοήθειας & δημιουργία ανθεκτικού συναισθηματικού δεσμού
“Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε!”
Ολοένα και περισσότερο ,παρατηρείται στις μέρες μας, η τάση των ζευγαριών να αποστασιοποιούνται σαν αποτέλεσμα της συναισθηματικής ισοπέδωσης που βιώνουν στην σχέση τους. Η κρίση στον γάμο δεν οδηγεί απαραίτητα σε διαζύγιο, καθώς είναι πιθανό να ανασυγκροτηθεί, κερδίζοντας την ασφάλεια, αποκαθιστώντας την «συναισθηματική ασιτία» (DavidLevy). Μια από τις θεμελιώδεις αιτίες πυροδότησης κρίσεων στα ζευγάρια αποτελεί η “έλλειψη αγάπης”, ο πιο αποτελεσματικός μηχανισμός επιβίωσης της σχέσης αλλά και της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τι εννοούμε όμως πρακτικά όταν αναφερόμαστε στην λέξη αγάπη? Την αίσθηση ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού με τον/την σύντροφο. Πρακτικά και μεταξύ άλλων, την δυνατότητα να στηρίζουμε, να βασιζόμαστε υγιώς στους αγαπημένους μας, να δίνουμε και λαμβάνουμε παρηγοριά, να διαχειριζόμαστε τον θυμό σε κάθε σύγκρουση, να νιώθουμε οικειότητα όταν εκφράζουμε τον αληθινό εαυτό μας, να έχουμε ανταπόκριση και δέσμευση από τον σύντροφο.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των ζευγαριών ξεκινούν την κοινή τους πορεία έχοντας εμφαντικά συναισθήματα έρωτακαι πάθους.Η σχέση είναι όμως ένας ζωντανός οργανισμός, που εξελίσσεται καθώς οι σύντροφοι καλούνται να επικοινωνήσουν και να κάνουν διαπραγματεύσεις για να θέσουν νέους όρους συνεργασίας και συνύπαρξης. Οι ισορροπίες πολλές φορές κλυδωνίζονται, οι σύντροφοι αποσυνδέονται συναισθηματικά παρά τις αρχικές καλές προθέσεις. Τα ζευγάρια αυτά προσπαθούν πραγματικά να κατανοήσουν τι τους συμβαίνει, αναζητούν λύσεις στα προβλήματα, αλλά με τον τρόπο που επιλέγουν να εκφραστούν, μοιραία αποκόπτονται. Παγιδεύονται σταδιακά σε έναν καταστροφικό αγώνα υπεροχής όπου η επικοινωνία βασίζεται σε θυμό, επίκριση, απαιτήσεις, συγκρούσεις και ματαίωση.
Κάθε διαμαρτυρία και διαμάχη έχει ουσιαστικά ένα συγκαλυμμένο μήνυμααπελπισίας :«Έπαψα να αισθάνομαι ασφαλής»,«δεν μπορώ πια να ακουμπήσω σε σένα», «δεν μετράω πια για σένα», «δεν είσαι εδώ», «δεν ανταποκρίνεσαιόπως άλλοτε».Τα αγαπημένα μας πρόσωπα είναι το καταφύγιο και η ασφάλεια μας. Κάθε φορά που ο σύντροφος είναι συναισθηματικά απών ή δεν είναι σε επαφή μαζί μας, αισθανόμαστε πληγωμένοι, θυμωμένοι και κυρίως φοβισμένοι. Το αίσθημα ασφάλειας χάνεται και αυτόματα ενεργοποιείται ένα αρχέγονο αίσθημα πανικού που είτε μας κάνει να απομακρυνόμαστε προκειμένου να προστατευτούμε, είτε γινόμαστε χωρίς πολύ σκέψη επίμονοι, επικριτικοί και επιθετικοί στην προσπάθεια να λάβουμε επιβεβαίωση και να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας.Κι ενώ αρχικά φαίνεται να λειτουργούν οι μηχανισμοί αυτοί, με τον καιρό συντηρούν έναν φαύλο κύκλο που δημιουργεί άγχος, απελπισία, απογοήτευση, απομακρύνοντας επικίνδυνα τους συντρόφους.
Οι διαμαρτυρίες ή οι λέξεις που χρησιμοποιούμε καθώς συγκρουόμαστε με το έτερον ήμισυ, δεν διαθέτουν ίσως μεγάλη αξία μπροστά στα υπόγεια-ασυνείδητα εσωτερικά μηνύματα που “φωνάζουν” «|Δώσε μου προσοχή», «σε χρειάζομαι», «δεν θα επιτρέψω να με πληγώσεις», «θα κρατήσω τον έλεγχο», «παγώνω στην σκέψη ότι απέτυχα μαζί σου».Κάποιοι απ τους βασικούς λόγους που δεν αναγνωρίζουμε την έκκληση για προσοχή και φροντίδα είναι ότι στέλνουμε ασαφή πληροφορίες για τις ανάγκες που έχουμε, για το πόσο ενδιαφερόμαστε για τον άλλο, είμαστε συχνά απορροφημένοι στα δικά μας συναισθήματα και εκπέμπουμε τα μηνύματα για επαφή μέσα από θυμό, απαίτηση ,κατηγορητήριο και τελικά απόρριψη .Μη γνωρίζοντας πώς να μιλήσουμε την γλώσσα του συναισθήματος, προφυλάσσουμε τον εαυτό μας από το να εκθέσουμε την αλήθεια μας γυμνή, την επιθυμία για επαφή, αφαιρώντας από τον σύντροφο την ευκαιρία να ανταποκριθεί θετικά.
“Συναισθηματική ανταπόκριση”
Η συναισθηματική απόκριση προϋποθέτει τρία βασικά στοιχειά:
- Είμαι διαθέσιμος/η:Η πρόθεση των συντρόφων να παραμείνουν διαθέσιμοι και παρόντες , έστω κι αν έρχονται αντιμέτωποι με ανασφάλεια και αμφιβολία. Να επιχειρεί ο καθένας να κατανοεί τα συναισθήματα του, χωρίς να παρασύρεται από τον πανικό και την τάση φυγής που ενδεχομένως αισθάνεται την κρίσιμη στιγμή μιας διαφωνίας( βασικός στόχος η επιθυμία για σύνδεση με τον σύντροφο).
- Ανταποκρίνομαι: Ο συντονισμός με τα συναισθήματα του συντρόφου. Η διαβεβαίωση ότι θα ακούει προσεκτικά ο ένας τις ανάγκες του άλλου, τους φόβους, τις ανασφάλειες,τις αγωνίες και την μοναξιά, “επιστρέφοντας” του φροντίδα, και κατανόηση. Η αποκάλυψη των βαθύτερων συναισθημάτων, κινητοποιεί εσωτερικά τις ευαίσθητες πλευρές, ακόμα και εκείνων που είναι πιο εσωστρεφείς σε μια σχέση.
- Δεσμεύομαι συναισθηματικά:Η διαβεβαίωση των δυο εταίρωνότι θα προσφέρουν ιδιαίτερη προσοχή, εκτίμηση και παρουσία σε συναισθηματικό επίπεδο.
“Στάδια αποκατάστασης και ενδυνάμωσης του δεσμού” :
- Προσδιορίστε τα θέματα των συγκρούσεων της σχέσης σας με τον/την σύντροφο. Αυτά για τα οποία έρχεστε συνήθως σε αντιπαράθεση μεταξύ σας.
- Αναγνωρίστε τον αρνητικό φαύλο κύκλο αλληλεπίδρασης. Συνήθως ο ένας είναι εκείνος που επικρίνει ή γίνεται εχθρικός και ο άλλος αυτός που απολογείται και σταδιακά αποσύρεται.
- Μην ψάχνετε εναγωνίως να ανακαλύψετε τον «κακό» της υπόθεσης, ο φαύλος κύκλος δεν έχει μια συγκεκριμένη αρχή. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι και στις δύο πλευρές , πίσω από κάθε αμυντικό ρόλο κατά την κλιμάκωση της έντασης, κρύβεται μια απεγνωσμένη έκκληση για ουσιαστική σύνδεση και προσοχή. Ο εχθρός δεν είναι ο σύντροφος , είναι κοινός και λέγεται φαύλος κύκλος.
- Διαμορφώστε ο καθένας μια λίστα καταγράφοντας τα ερεθίσματα που σας οδήγησαν στο να θυμώσετε ή να κλειστείτε στον εαυτό σας, χωρίς να αποδώσετε αρνητικούς χαρακτηρισμούς στον σύντροφο.
- Πάρτε το ρίσκο και αναγνωρίστε τα συγκαλυμμένα μηνύματα που στέλνετε, καθώς και τα σημεία που νιώθετε ευάλωτοι. Ο ένας οργίζεται επειδή αισθάνεται να χάνεται η συναισθηματική επαφή και ο άλλος αποσύρεται ψυχρά, από τρόμο ότι σας απογοητεύει ή χάνει τον έλεγχο, διατηρώντας έτσι την επανάληψη που οδηγεί στην μοναξιά ,την θλίψη και την απόσταση μεταξύ σας.
- Σεβαστείτε το ρίσκο που ο σύντροφος σας παίρνει να μοιραστεί μαζί σας τις πιο βαθιές ευαισθησίες του. Δεσμευτείτε ότι θα ακολουθήσετε το ίδιο μονοπάτι διότι είστε πολύτιμος ο ένας για τον άλλο και προσπαθείτε από κοινού να επανασυνδεθείτε: «μπορώ να βασιστώ σε σένα ότι θα ανταποκριθείς, και θα ενδιαφερθείς για όσα νιώθω».
- Συνειδητοποιείστε τον βαθμό που τα λόγια ή η στάση σας απέναντι στον σύντροφο επιδρούν στο συναίσθημα και την συμπεριφορά του.
- Εκφράστε ανοιχτά αυτό που έχετε πραγματικά ανάγκη από τον σύντροφο. Δείξτε ξανά εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο, ζητώντας την συμπαράσταση , την φροντίδα και την προτεραιότητα στην σχέση. Η αποκάλυψη των συναισθημάτων δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας, αλλά σημάδι υγιούς συνεξάρτησης.Τα επαναλαμβανόμενα αρνητικά μοτίβα ξεκινούν , όταν ο ένας από τους συντρόφους νιώθει ότι δεν μπορεί να κάνει ασφαλή σύνδεση και να μιλήσει για τα συναισθήματα του . Αυτό είναι πράγματι μια σημαντική αδυναμία.
- Ανακαλέστε και συζητήστε μεταξύ σας εικόνες συναισθηματικής σύνδεσης που είχατε βιώσει όταν πρωτοερωτευθήκατε.
- Απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, αν η μεγάλη σας δυσκολία να συνδέεστε ασφαλώς με τους γύρω σας, συμβαίνει στις περισσότερες σχέσεις σας και πηγάζει από τραυματικές εμπειρίες με σημαντικά άτομα του παρελθόντος.
Η ανάγκη του ανθρώπου για αγάπη και αληθινή επαφή είναι ο πιο αποτελεσματικός και απαραίτητος για την επιβίωση των σχέσεων μηχανισμός, καλύπτει ακόμα και την ανάγκη για τροφή και σεξουαλική επαφή. Η κουλτούρα του δυτικού “πολιτισμού” δυστυχώς δεν διδάσκει το πώς θα μάθουμε να μιλάμε την γλώσσα των συναισθημάτων, θεωρείται όμως επιτακτική προϋπόθεση να αναγνωρίσουμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες και να είμαστε διαθέσιμοι να αφουγκραστούμε τις ευαίσθητες πλευρές των αγαπημένων μας προσώπων, αν θέλουμε να αποφύγουμε την τοξικότητα της μοναξιάς και να τα καταφέρνουμε με τους κλυδωνισμούς της ίδιας μας της ύπαρξης.
Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα
