Το Ζευγάρι και οι γονείς του (πεθερικά)

Λεπτές ισορροπίες, όρια και χειρισμοί, για έναν αυτόνομο και αρμονικό τρόπο συμβίωσης.

Ομολογουμένως, ένα  σύνηθες και διαχρονικό πρόβλημα των νέων ζευγαριών παγκοσμίως, θεωρείται  η σχέση  με την πατρική τους οικογένεια και τα πεθερικά. Ιδιαίτερα, οι ισχυροί  οικογενειακοί δεσμοί της Ελληνικής κοινωνίας, τα πρότυπα διαπαιδαγώγησης και η υπερπροστατευτική, σε αρκετές περιπτώσεις, συμπεριφορά των στενών συγγενών του ζευγαριού, ενεργοποιούν εντάσεις και διαπληκτισμούς που  “δηλητηριάζουν” και  αποπροσανατολίζουν την θετική επικοινωνία των δυο συζύγων.

Η αγάπη, η αρμονία, ο σεβασμός και  η στήριξη μεταξύ όλων των μελών μιας οικογένειας, θεωρείται αποδεκτή και επιθυμητή, ακόμα και όταν κάποιος-α  αποφασίζει να δημιουργήσει την δική του οικογένεια. Το πρόβλημα παρόλα αυτά, εμφανίζεται  για κάποιους στην πορεία, όταν οι ρόλοι συγχέονται,  τα όρια απουσιάζουν και οι ισορροπίες, λόγω έντονων προστριβών, χάνονται.  Πλήθος αιτιών πυροδοτούν οικογενειακά θέματα και αρκετές  φορές δρουν συνδυαστικά εναντίον της σχέσης του ζευγαριού. Το ζήτημα βρίσκεται σε μεγαλύτερη έξαρση τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της ανεργίας και των έκτακτων αναγκών, που οδήγησαν τα ζευγάρια πίσω στην πατρική εστία.

Αίτια εμφάνισης του φαινομένου:

• Το άτομο διαμορφώνοντας την δική του συντροφική-συζυγική σχέση, φέρνει συνειδητά και μη μέσα σε αυτήν, τις αντιλήψεις, τις πεποιθήσεις, τις αξίες, τις συνήθειες και την φιλοσοφία του, για το τι σημαίνει οικογένεια και διαπροσωπικές επαφές μέσα σε αυτήν. Όταν η απόσταση, σε βασικές αρχές των δύο ατόμων, μεγαλώνει και η ικανότητα τους να “μετακινηθούν” μέχρι ένα βαθμό και να διαφοροποιηθούν, είναι ανύπαρκτη, η προοπτική δημιουργίας κοινών κανόνων, ικανοποιητικής επικοινωνίας και διαμόρφωση ταυτότητας της σχέσης, θεωρείται μάλλον ουτοπία.

• Απουσία συναισθηματικής ωριμότητας και διατήρηση της
ψυχολογικής εξάρτησης από τους γονείς (έλλειψη αυτονόμησης). Οι ψυχολογικές ανάγκες που πηγάζουν από την πατρική οικογένεια, μπαίνουν συχνά σε προτεραιότητα στην ζωή του ζευγαριού.

• Τα λεγόμενα διπλά μηνύματα του ζευγαριού προς τους γονείς (πεθερικά). Μεταδίδονται όταν το ζευγάρι ζητά επανειλημμένως από τα πεθερικά να προσφέρουν ενίσχυση, είτε αναθέτοντας την ανατροφή των παιδιών, είτε απαιτώντας οικονομική εξασφάλιση, είτε γυρεύοντας κάποιου είδους συστηματικής βοήθειας από εκείνους στις οικιακές καθημερινές δραστηριότητες. Την ίδια στιγμή όμως, με έκδηλο ή έμμεσο τρόπο τους δίνουν την αίσθηση ότι είναι παρεμβατικοί και ανεπιθύμητοι στον χώρο, με αποτέλεσμα να δημιουργείτε σύγχυση.

• Αδυναμία των συζύγων να θέτουν ξεκάθαρα και ειλικρινή όρια στην ανεπιθύμητη και παρεμβατική συμπεριφορά τρίτων, να “διατυπώνουν” με διακριτικότητα τις ανάγκες και τις κοινές τους επιθυμίες. Αποφεύγουν συστηματικά να ορίζουν ευδιάκριτα και ευθέως τους ρόλους που καθένας κατέχει, από φόβο μήπως απορριφθούν από τους γονείς.

• Έλλειψη κοινής γραμμής αντίδρασης του ζευγαριού. Οι θέσεις και οι αποφάσεις των συζύγων σε συγκεκριμένα ζητήματα που αφορούν την κοινή τους καθημερινότητα, τα παιδιά, τις δραστηριότητες του σπιτιού, δυστυχώς δεν αποσαφηνίζονται εξ αρχής προς τους γονείς τους, προτού τα προβλήματα εμφανιστούν, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται δυσαρέσκειες και αρνητικά σχόλια που τροφοδοτούν τις σχέσεις με εριστικότητα και ένταση.

• Ανταγωνιστική και παρεμβατική διάθεση από την πλευρά των γονέων του/της συζύγου. Στην προσπάθεια τους να αναγνωριστεί και να διατηρηθεί η πατρική-μητρική τους κυριαρχία, “δυσχεράνουν” το έργο του ζευγαριού που επίσης διεκδικεί μια ηγετική θέση στην οικογένεια και το σπίτι του.

• Αίσθημα ανασφάλειας και φόβος διακοπής της εξιδανικευμένης σχέσης γονέων-παιδιών, μετά την σύσταση της νέας οικογένειας. Το νέο μέλος αντιμετωπίζεται ψυχολογικά πολλές φορές, ως o “εισβολέας” που θα ” εκτοπίσει” μακριά τους γονείς. Ο πατέρας και συνηθέστερα η μητέρα του γιού ή της κόρης, μεταχειρίζονται διάφορες τεχνικές, προκειμένου να διαπιστώσουν αν όντως επιβεβαιώνεται το “σενάριο”, τραβώντας το ενδιαφέρον .

• Συχνά οι γονείς(πεθερικά), δεν είναι σε θέση να αποδεχτούν το γεγονός ότι έχουν πλέον μια ανεξάρτητη ζωή από τα παιδιά τους και ότι εξακολουθούν να είναι σημαντικοί και καλοί γονείς, ακόμα και όταν παύουν να τα φροντίζουν.

• Η ανάμειξη τους σε διαφωνίες ή ενέργειες του ζευγαριού, προκαλεί ενοχικά αισθήματα, μπλοκάρει την αποφασιστικότητα του ανδρόγυνου να αλληλεπιδρά εποικοδομητικά και να “συμμαχούν” ώριμα για την επίλυση οποιουδήποτε θέματος. Υποτιμητικά σχόλια και διαπιστώσεις γονέων προς τον γιό/κόρη, του τύπου, « είχα δίκιο που πίστευα πως δεν σου ταιριάζει τελικά αυτός ο άνθρωπος», επηρεάζουν αρνητικά τα συναισθήματα και την αυτοπεποίθηση των συντρόφων, οι οποίοι αποθαρρύνονται και παρασύρονται άσκοπα σε συζητήσεις που δεν οδηγούν πουθενά.

Για κάποια ζευγάρια, η επικοινωνία με τους γονείς δεν αποτελεί πρόβλημα και εμπόδιο στην οικογενειακή ευημερία. Τι συμβαίνει όμως  όταν το επικριτικό  και επεμβατικό στυλ των γονιών του ζευγαριού λογίζεται  το νούμερο ένα στρεσογόνο γεγονός στην καθημερινότητα του. Μέσα από  πολυετείς έρευνες της διακεκριμένης Γιατρού-Ψυχολόγου Τέρη Άπτερ, βρέθηκε πως  ένα ποσοστό 60% των παντρεμένων γυναικών αισθάνονται καταπίεση και έντονο στρες από τα πεθερικά, ακόμα και μετά από πολλά χρόνια γάμου. Το δίδυμο  πεθερά-νύφη, είναι μια σχέση “μολότοφ”, όπως η ίδια αναφέρει στο βιβλίο της «What do you want from me»και επισημαίνει ότι όλα  δύναται να εξελιχθούν ομαλά,  αν χειριστεί κανείς  την κατάσταση  με αυτοπεποίθηση και  διαπραγματευτική πρόθεση.

Βήματα παροχής βοήθειας:

– Ορίστε εξαρχής τα όρια σας, αναφερθείτε ευθέως σε όσα επιθυμείτε και κυρίως σε αυτά που σας προκαλούν ενόχληση. Δώστε λίγο χρόνο έως ότου γίνουν γνωστοί οι κανόνες, οι επιλογές και φυσικά οι ανοχές σας.

– Επιλέξτε, αν και όσο είναι εφικτό, ένα σπίτι που να απέχει χιλιομετρικά από το δικό τους.

– Προσπαθείτε να είστε ανεξάρτητοι και να στηρίζεστε όσο το δυνατόν περισσότερο στις δικές σας δυνάμεις.

– Διαβεβαιώστε τους γονείς ότι ζείτε αρμονικά με τον σύντροφό σας, αλλά όχι σε βάρος της μεταξύ τους σχέσης.

– Διατηρείστε με τον/την σύζυγο μια κοινή γραμμή ανταπόκρισης.

– Μην μπαίνετε στην διαδικασία να ενισχύεται τον ανταγωνισμό σε ατομικό επίπεδο και το αρνητικό κλίμα ανάμεσα σας (διακοπή φαύλου κύκλου). Ο πιο συνειδητοποιημένος στην σχέση αυτή, είναι εκείνος που γνωρίζει τι πραγματικά θέλει, πως θα το πετύχει και με ποιο τρόπο θα διαχωρίσει την θέση του.

– Αποφύγετε να ανταποκριθείτε στην κριτική που δέχεστε, με επίθεση και θυμό. Είναι προτιμότερο να κρατήσετε μια αποστασιοποιημένη στάση, χρησιμοποιώντας ευγενική γλώσσα και όχι πολλούς συναισθηματισμούς. Απαντήστε, αποφεύγοντας τον Β΄ ενικό στον διάλογο, αντικαθιστώντας τον με μια δήλωση, « προτιμώ τους ανθρώπους που είναι υποστηρικτικοί και αποδέχονται τις επιλογές μου, με κάνουν να αισθάνομαι οικεία».

– Η απόφασή σας να μην συμμετέχετε στις επικρίσεις και τα σχόλια που διατυπώνονται, τους αποθαρρύνει και τους στερεί το κίνητρο για περαιτέρω διάλογο.
– Μην επιτρέπετε να παρεμβαίνουν ασκώντας σας ψυχολογικό εκβιασμό.

– Προφυλάξτε τα προσωπικά σας ζητήματα και την ιδιωτική σας ζωή, αν πιστεύετε ότι ακόμα και από πραγματικό ενδιαφέρον, είναι έτοιμοι να σας να νουθετήσουν ασκώντας πιέσεις.

– Με αυτοπεποίθηση και σιγουριά για τον εαυτό σας, καθορίστε ξεκάθαρα τους ρόλους σας μέσα στην οικογένεια. Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι γονείς είναι απαραίτητοι και βοηθητικοί στον ζωτικό χώρο του ζευγαριού, καλό είναι να τηρείται πάντα το μέτρο και η ισορροπία. Το γεγονός ότι η γιαγιά αναλαμβάνει την φύλαξη των παιδιών της οικογένειας, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οφείλει να επιμελείται τα πάντα για εικοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο ή να αντικαθιστά τους γονείς σε βασικές δραστηριότητες.

– Αφιερώστε τους χρόνο και αντιμετωπίστε θετικά και καλοπροαίρετα την πρόθεσή τους να διεκδικούν την προσοχή σας. Διαβεβαιώστε τους ότι θα είστε πάντα δίπλα τους σε δύσκολες στιγμές και ότι παρόλο που οι ρόλοι άλλαξαν ριζικά, τα αισθήματα σας για εκείνους, παραμένουν ίδια.

– Σεβαστείτε τις δικές τους ανάγκες και το γεγονός ότι δεν είναι αυτονόητο να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις. Αποδεχτείτε από κοινού την πραγματικότητα, ότι δηλαδή δεν είναι πάντα εφικτό να λέτε ή να ακούτε αντίστοιχα, σε όλα «Ναι».

Το ζήτημα της ομαλής συνύπαρξης ζευγαριού-γονέων μπορεί πράγματι να επιλυθεί, αν και εφόσον το ζευγάρι έχει αποφασίσει  από την αρχή τι είδους βοήθεια χρειάζεται  και σε ποιο βαθμό  επιτρέπει την επέμβαση των συγγενών. Σε όλες τις διαπροσωπικές επαφές, έτσι και στην συγκεκριμένη, οι άνθρωποι που αλληλεπιδρούν, οφείλουν να γνωρίζουν αλλά και να σέβονται την προσωπική  βούληση, τα όρια και τις συνειδητές  επιλογές του περιβάλλοντος. Εξάλλου, η αυτονομία και η ανεξαρτητοποίηση του ζευγαριού είναι δείγμα ώριμης σκέψης και ανατροφής  και όχι απόρριψη των πατρικών προτύπων. Η έλλειψη σεβασμού και ξεκάθαρων ρόλων φθείρουν σταδιακά την ποιότητα των σχέσεων και όχι  τα όρια που “ξεβολεύουν” προσωρινά συνήθειες και μαθημένες  συμπεριφορές.

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα