Οι καβγάδες στην σχέση του ζευγαριού

Θυμός: Αφορμή για ουσιαστική επικοινωνία ή ατυχής λύση προβλημάτων;

Ο θυμός  θεωρείται  ένα δυνατό, φυσιολογικό συναίσθημα που εκφράζεται εξαιτίας του ψυχικού πόνου που πυροδοτούν καταστάσεις ,όπως ο φόβος, οι ενοχές, η απειλή  της αυτό εκτίμησης, η ντροπή, η απογοήτευση, η ματαίωση, οι ανικανοποίητες προσδοκίες καθώς και άλλες αναρίθμητες αιτίες της καθημερινότητας ενός ζευγαριού. Οποιαδήποτε συναισθηματική ή σωματική ένταση,  μπορεί να αποτελέσει αφορμή για καβγά και ανεξέλεγκτες  εκρήξεις  θυμού. Ο θυμός βοηθά  βραχυπρόθεσμα  το άτομο να διαχειριστεί τον πόνο που αισθάνεται ,είτε  μέσω της εκτόνωσης συσσωρευμένων  αρνητικών συναισθημάτων, είτε “καλύπτοντας” τον πόνο, που δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί άμεσα. Κατευθύνεται συνήθως προς τους άλλους, προς τον εαυτό μας και  την ζωή γενικότερα.

Ο τρόπος που επιλέγει κανείς να επικοινωνήσει τον θυμό του,διαφοροποιεί την “φυσιολογική” δυσαρέσκεια και  το αίσθημα ενόχλησης, από την καταστροφική και διαβρωτική φύση του μη διαχειρίσιμου θυμού, που άμεσο αποτέλεσμα  έχει, να πληγώνει και να υποτιμά  την αξία  του  άλλου, του εαυτού μας και της σχέσης κατά επέκταση. Ο  καταπιεσμένος δε, ή ο “ανέκφραστος” θυμός μπορεί να επιφέρει τα ίδια και χειρότερα πιθανόν αποτελέσματα, από εκείνα του ανεξέλεγκτου θυμού.

Στην σχέση ενός ζευγαριού, ο θυμός  μπορεί να εκδηλωθεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος αφορά υγιείς και ήπιες αντιδράσεις, που περιλαμβάνει την συζήτηση, την έκφραση της δυσαρέσκειας και την διατύπωση των προσδοκιών που επιθυμεί στην σχέση  ο σύντροφος. Είναι ένα είδος επικοινωνίας του ζευγαριού που στόχο έχει τον έλεγχο των παρορμήσεων, την διατήρηση της εμπιστοσύνης και του σεβασμού και την ουσιαστική διαπραγμάτευση  πιθανών λύσεων στις δυσκολίες .

Αντίθετα, ο θυμός που εκφράζεται με επιθετικό, λεκτικό ή σωματικό τρόπο, χρησιμοποιείται σαν άμυνα στην προσπάθεια του ατόμου να ανταποδώσει και μάλιστα στο διπλάσιο, τον πόνο, την ταπείνωση, την ντροπή και την απόρριψη που υπέστη από το άλλο άτομο, προκειμένου να αισθανθεί ανακούφιση, θεωρώντας ότι προσφέρει  ένα μάθημα, που θα  “συνετίσει   τον αντίπαλο”. Στην πρακτική της εφαρμογή, η ενστικτώδης αυτή διάθεση  δεν αποδίδει, αποτελεί λύση προσωρινή και συνοδεύεται σχεδόν πάντα από επιπρόσθετες ενοχές, συναισθηματική απομάκρυνση και έναν κύκλο νέων επεισοδίων εντονότερου μένους  και επιθετικής  έκφρασης. Θεωρείται  μια παγίδα που εγκλωβίζει τα ζευγάρια στο να μονομαχούν επανειλημμένα, υποφέροντας  από δραματικά συναισθήματα και απομακρύνοντας τα από το ζητούμενο, που είναι οι πραγματικές αιτίες του θυμού και τα αντικειμενικά θέματα  στην σχέση.

Βιολογικές – ψυχοσωματικές  και  ψυχο-κοινωνικές συνέπειες του θυμού:

> Επίσημες  νεύρο-επιστημονικές έρευνες, αποδεικνύουν και επισημαίνουν  τις καταστροφικές για την σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων, συνέπειες  που επιφέρει ο θυμός, η συνεχής έξαψη και η διέγερση του κεντρικού νευρικού  συστήματος.
> Τα επεισόδια οργής και οι έντονες συγκινήσεις συνδέονται  άμεσα με την επικινδυνότητα  στην συνολική υγεία του ατόμου.
> Αυξάνει  το ποσοστό αιφνίδιου θανάτου.
> Η μνήμη, η συγκέντρωση καθώς και σημαντικές πνευματικές διεργασίες επηρεάζονται δραματικά από τις βιοχημικές αλλαγές που προκαλεί ο θυμός.
> Άτομα που βιώνουν συχνά ανεξέλεγκτο θυμό, σε συνάρτηση με άλλους ιατρικούς παράγοντες, παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων(αύξηση αρτηριακής πίεσης), εγκεφαλικών επεισοδίων  και καρδιακής προσβολής.
> Η έξαψη  αυξάνει τα επίπεδα ορμονών στο αίμα (αδρεναλίνη κορτιζόλη, και νοραδρεναλίνη), μεγάλες ποσότητες ενέργειας ξοδεύονται ,τα επίπεδα της ανοσοσφαιρίνης μειώνονται δραματικά, γεγονός που προκαλεί σταδιακά την εξασθένηση του ανοσοποιητικού μας συστήματος ,την άμυνα του οργανισμού.
> Η έκρηξη ορμονών του στρες επιβαρύνει  όργανα όπως οι πνεύμονες , εξαιτίας της αύξησης των φλεγμονών στον οργανισμό και την πιθανή καταστροφή των ιστών.
> Το στομάχι συνδέεται επίσης με τις καταστροφικές επιδράσεις του ανεξέλεγκτου θυμού. Οι συσπάσεις και ο πόνος θεωρούνται   συχνό φαινόμενο των οργισμένων ανθρώπων, ενώ η κινητικότητα του εντέρου περιορίζεται σημαντικά.
> Δερματολογικές παθήσεις εμφανίζονται λόγω των στρεσογόνων αντιδράσεων, όπως δερματίτιδες, εξανθήματα κ.α.
> Παρατηρείται  αυξημένη πιθανότητα εξαρτήσεων σε αλκοόλ, τσιγάρο και ψυχοτρόπες ουσίες .
> Σε διαπροσωπικό επίπεδο, αναπαράγει την οργή , προκαλώντας βίαιες συμπεριφορές και αυτοκαταστροφικές τάσεις.
> Μια συζήτηση που εξελίσσεται επιθετικά , διεγείρει στον συνομιλητή  το ένστικτο της “μάχης ή της  φυγής”, οπότε λιγοστές είναι οι πιθανότητες να βρείτε διεξοδικές λύσεις σε ότι αρχικά σας προβλημάτιζε. Ο σύντροφος μπλοκάρει συναισθηματικά και ή φεύγει γιατί δεν ανέχεται τις φωνές ή μάχεται εναντίον σας, για αμυνθεί.
> Συχνό αίτιο διαζυγίου αποτελούν οι συχνές και κλιμακωτές εκρήξεις θυμού ανάμεσα στο ζευγάρι (συναισθηματική κακοποίηση).
> Οι καυγάδες και ο εκνευρισμός δεν καταστρέφουν μόνο την σχέση αλλά και ολόκληρο το διαπροσωπικό περιβάλλον που εμπλέκεται με αυτήν, όπως είναι τα μέλη μιας οικογένειας, τα παιδιά, ο φιλικός περίγυρος. Οι συνέπειες περιλαμβάνουν ενοχές και κοινωνική απόσυρση, κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές , αυξημένη ή μειωμένη όρεξη για τροφή, όπως και πολλά άλλα.

Υγιείς τρόποι έκφρασης και διαχείρισης του θυμού

> Ο θυμός αποτελεί μια συναισθηματική αντίδραση ,που προέρχεται από  προσωπικές και βαθειά ριζωμένες πεποιθήσεις  μας, σχετικά με τις προσδοκίες που αναπτύσσουμε προς τον εαυτό μας, το περιβάλλον και την ζωή μας, με  απόλυτο και αμετακίνητο ύφος. Κάθε φορά που τα πράγματα εξελίσσονται δυσάρεστα , γίνονται αυτόματα παράλογες  ερμηνείες , όπως : «Αυτό που συμβαίνει είναι εξωφρενικό , δεν το αντέχω, δεν έπρεπε να το αφήσω να συμβεί, είναι τρομερό που με αντιμετώπισαν κατά  αυτό τον τρόπο».  Αρχικά, γίνεται παρατηρητικοί με τον εαυτό σας, αναγνωρίστε τις ακραίες σκέψεις ,τις ερμηνείες που αποδίδεται καθώς  και  τον  τρόπο που έχετε συνηθίσει  να  εκφράζεται την αγανάκτηση και την οργή σας.
> Η αναθεώρηση των ακραίων αντιλήψεων  που προκαλούν αναστάτωση, σε οποιοδήποτε εμπόδιο, θεωρείται το πρώτο ουσιαστικό βήμα μετουσίωσης του θυμού σε προσωπική εξέλιξη και αυτογνωσία. Σκέψεις όπως : « θα προτιμούσα να ήταν κάπως αλλιώς, δεν μ αρέσει καθόλου, μακάρι να μπορούσα να κάνω κάτι για να το αλλάξω, θα το αντέξω, δεν είναι η καταστροφή μου», αποτελούν την βάση για πιο ορθολογιστικές και αντικειμενικές πεποιθήσεις και κατά συνέπεια  ηπιότερα  συναισθήματα αγανάκτησης.
> Όταν νιώσετε   θυμωμένος/η , επιλέξτε  να επικοινωνήσετε  την δυσαρέσκεια  με “γλώσσα” που να προωθεί μη επιθετικά μοντέλα επικοινωνίας (γλωσσική αναμόρφωση). Αποφύγετε προσβλητικές εκφράσεις και υπονοούμενα που θίγουν και ενοχοποιούν τον συνομιλητή σας.
> Διατυπώστε  την ενόχληση με εποικοδομητικό τρόπο, έχοντας πρώτα μια σαφή και ξεκάθαρη εικόνα των προσωπικών αναγκών σας, σκέψεων και συναισθημάτων.  Γνωρίζοντας ακριβώς αυτό που νιώθετε  και  επιθυμείτε, έχετε  περισσότερες πιθανότητες να το διατυπώσετε εύστοχα και κατά συνέπεια να διεκδικήσετε το δίκιο σας με αυτοπεποίθηση και σιγουριά.
> Αναφερθείτε  στα συναισθήματα σας στο πρώτο  ενικό, αποφεύγοντας τις επικρίσεις και τις επιθετικές συμπεριφορές προς τον σύντροφο. Εξηγήστε  ξεκάθαρα όλα  όσα θα θέλατε και όχι αυτά που παρέλειψε να κάνει. Η  αμυντική στάση, η περιφρόνηση, η άσκηση σκληρής κριτικής και η απομάκρυνση του ενός προς τον άλλο, θεωρούνται ως τα βασικότερα αίτια ανάπτυξης κακής-αδιέξοδης επικοινωνία στα ζευγάρια.
> Μάθετε να αναγνωρίζεται τα σημάδια λίγο πριν η οργή σας εκδηλωθεί.
> Για να ελέγξετε  την ένταση κατά την διάρκεια μιας συζήτησης, συμφωνείστε από πριν, να αποφύγετε να εκνευριστείτε στον βαθμό που χάνεται ο σεβασμός μεταξύ σας. Συγκρατηθείτε συνειδητά.
> Γίνεται παρατηρητές της  συζήτησης και της κλιμάκωσης  του θυμού σας. Αν διαπιστώσετε ότι η κατάσταση είναι επίφοβη για εκρήξεις, ζητείστε να σταματήσετε για λίγο, ξεκαθαρίζοντας  πως η πρόθεση  σας είναι  τελικά να βρείτε κοινό σημείο επαφής και όχι να επιτίθεστε ο ένας στον άλλο. Μιλήστε ξανά ,όταν πλέον είστε ήρεμοι και σίγουροι ότι έχετε καθαρή σκέψη.
> Αναγνωρίστε  τα συναισθήματα και την θέση του άλλου, αποδεχτείτε   το γεγονός πως όλοι κάποια στιγμή κάνουμε λάθη και υποστηρίξτε   την  αδυναμία του συντρόφου να διαχειριστεί τον ψυχικό πόνο και την ανασφάλεια. Πίσω από κάποιες λέξεις-κλειδιά κρύβεται  περίτεχνα μια έλλειψη.
> Προσπαθήστε να μειώσετε την σωματική ένταση και να εμποδίσετε τις αρνητικές σκέψεις, επιλέγοντας να ασχοληθείτε με κάποια δραστηριότητα που σας χαλαρώνει, όπως η γυμναστική, οι τεχνικές χαλάρωσης, διαφραγματικές αναπνοές, χαλαρωτική μουσική.
> Απευθυνθείτε σε ειδικό  ώστε να σας βοηθήσει να το διαχειριστείτε, οργανώνοντας ένα  πλάνο παρέμβασης  και οργάνωσης όλης της  διαδικασίας αποκλιμάκωσης του θυμού.
> Η θεραπεία βοηθά αποδεδειγμένα , στον εντοπισμό των αιτιών που κινητοποιούν τον θυμό, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εσωτερικής παρατήρησης και στην εκπαίδευση του ατόμου για ασφαλή-δημιουργική  αντιμετώπιση  του.

Ο θυμός  είναι μια ενστικτώδης αντίδραση επιβίωσης, στην οποία αν αφεθούμε  ολοκληρωτικά χάνουμε κάθε ευκαιρία για διαπραγμάτευση των όσων μας απασχολούν. Μελέτες  δείχνουν πως  η έλλειψη αυτοσυγκράτησης του θυμού , οδηγεί σταδιακά σε μεγαλύτερο πρόβλημα και παντελή έλλειψη ελέγχου. Είναι βέβαιο δε πως  οι καταστροφικές του συνέπειες στρέφονται   προς κάθε κατεύθυνση, αφήνοντας πίσω  τραγικούς χαρακτηρισμούς, διαλυμένες σχέσεις και εξουθενωμένους συναισθηματικά συντρόφους .

Η διατήρηση της οικειότητας και η επίλυση των προβλημάτων, που φυσιολογικά ένα ζευγάρι θα αντιμετωπίσει, διασφαλίζονται μόνο αν εντοπιστούν οι πραγματικοί  λόγοι που πυροδοτούν  τον θυμό. Αρκετές φορές  οι σύντροφοι οδηγούνται στην λύση του χωρισμού, όχι επειδή έπαψαν να αγαπιούνται και να αισθάνονται ερωτευμένοι, αλλά πιθανόν γιατί κουράστηκαν να μάχονται με λάθος “όπλα”.