Διαζύγιο & Ψυχολογικές αλλαγές

Περισσότερο άγχος-Μικρότερη αίσθηση ελέγχου.
Πως θα βοηθήσετε εσάς και την οικογένειά σας να τις διαχειριστείτε.

Ο θεσμός της οικογένειας   κλονίζεται  σημαντικά  και  προκαλεί αλλαγές, που σε άλλες παλιότερες εποχές, θα φάνταζαν αδιανόητες. Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, παρατηρείται  αξιοσημείωτη συνεχή αύξηση των διαζυγίων τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αποδεικνύοντας πως μια στις τέσσερεις οικογένειες, καταφεύγουν δυστυχώς στο διαζύγιο. Το κοινωνικό αυτό φαινόμενο είναι αποτέλεσμα πολλαπλών και αλληλεπιδρώμενων παραγόντων, που  αφορούν κυρίως στις  πολιτιστικές, κοινωνικό-οικονομικές, ψυχοκοινωνικές και δημογραφικές  μεταρρυθμίσεις, καθώς και στην κρίση των θεσμών που παρατηρείται γενικότερα τα τελευταία έτη  στην Ελλάδα και την ευρύτερη Ευρώπη. Η απειλούμενη δομή των οικογενειακών σχημάτων απεικονίζεται κυρίως μέσα από τέσσερα  παρατηρούμενα φαινόμενα της εποχής, όπως την ανοδική  τάση διάλυσης της οικογένειας και την σημαντική μείωση της γονιμότητας και της γεννητικότητας μέσα σε αυτή, την αυξανόμενη συχνότητα συγκατοίκησης εκτός γάμου και των μονογονείκών οικογενειών καθώς και τις αλλαγές των ρόλων των δύο φύλων και γενεών.

Συχνά ψυχολογικά αίτια διαζυγίου

•    Ριζικές αλλαγές των γνωστικών  αντιλήψεων για τον ρόλο  των συζύγων μέσα στον γάμο, που πλέον  συνδέονται με την αμοιβαία ικανοποίηση και την κάλυψη συναισθηματικών αναγκών(κατανόηση, αποδοχή, επικοινωνία, ψυχική επαφή). Παλιότερα μέσα από τον  γάμο, οι σύντροφοι, επιδίωκαν κυρίως την επιβίωση.
•    Άτοπες, μη αντικειμενικές προσδοκίες.
•    Συναισθηματική απόσταση.
•    Ανταγωνιστικές σχέσεις και ανασφάλεια.
•    Συναισθηματική και σωματική κακοποίηση.
•    Χρήση ουσιών, αλκοολισμός και εξαρτήσεις.
•    Έλλειψη επικοινωνίας και εποικοδομητικού διαλόγου στην επίλυση προβλημάτων (φαύλος κύκλος αναποτελεσματικών συγκρούσεων).
•    Μη ικανοποιητική ερωτική δραστηριότητα, ρουτίνα.
•    Ερχομός παιδιού, σημαντικές  αλλαγές, τραυματικά οικογενειακά γεγονότα.
•    Δημιουργία εξωσυζυγικών σχέσεων.
•    Ζήλεια, σχέσεις εξάρτησης.
•    Απουσία κοινών στόχων ,προσδοκιών και αντιλήψεων για τον θεσμό της οικογένειας.
•    Χαμηλή αυτοεκτίμηση, απογοήτευση, ματαίωση, θυμός και καταπίεση συναισθημάτων.
•    Αδιαφορία, παραίτηση, κατάθλιψη.
•    Οικονομικά κίνητρα
•    Παρεμβάσεις τρίτων προσώπων (συγγενών κ.α.).

Το διαζύγιο, στην πραγματικότητα, δεν “συντελείτε” στην δικαστική αίθουσα ή στις αποφάσεις των  δημοσίων εγγράφων. Πραγματοποιείται κυρίως σε συναισθηματικό επίπεδο και πυροδοτεί ένα σύνολο ψυχολογικών αλλαγών σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Οι συναισθηματικές  συνέπειες  μιας τέτοιας απόφασης, τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά είναι επίπονες, όπως κάθε “πένθος” και απώλεια που έρχεται σαν αποτέλεσμα μιας μεγάλης και σημαντικής αλλαγής στην ζωή ενός ανθρώπου (Ψυχική  οδύνη, ενοχές, αγωνία, μοναξιά, απογοήτευση, θυμός, φόβος, άγχος, θλίψη).

Τα περισσότερα ζευγάρια, όταν σχεδίαζαν να παντρευτούν, ανταλλάσοντας όρκους αιώνιας αγάπης,  δεν είχαν   κατά νου πως στο μέλλον θα χώριζαν, με ότι αυτό  συνεπάγεται. Το διαζύγιο πολλές φορές θεωρείται και σε κάποιες περιπτώσεις (ελάχιστες κατά την γνώμη μου) είναι  πράγματι, ανακούφιση και η καλύτερη δυνατή διαχείριση των δυσβάσταχτων προβλημάτων μιας οικογένειας. Η  άσκηση οποιαδήποτε μορφής  βίας, οι συνεχείς διαπληκτισμοί και η παντελής έλλειψη θετικής πρόθεσης  για συνεργασία  (π.χ. δεύτερη ευκαιρία, αναζήτηση βοήθειας από ειδικό, αλλαγές  προσωπικών  αντιλήψεων/στάσεων στον τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων κ.α), καθιστά το διαζύγιο μια λιγότερο επίπονη διαδικασία, συγκριτικά με έναν γάμο που με μέρα με την μέρα “ψυχορραγεί”.

Βήματα παροχής βοήθειας στους γονείς

•    Η ενημέρωση των παιδιών σας για την απόφασή σας να πάρετε διαζύγιο, διαδραματίζεται πρωταρχικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά θα αισθανθούν ασφάλεια και εμπιστοσύνη  μαζί σας. Παρόλο που σε οποιοδήποτε αναπτυξιακό στάδιο, τα παιδιά απορροφούν την αρνητική και “εμπόλεμη” οικογενειακή ατμόσφαιρα, δεν είναι σε θέση να φανταστούν ότι  θα  ξυπνήσουν ένα πρωί και ο ένας γονιός θα  λείπει.
•     Ανακοινώστε με θάρρος   την απόφαση σας, κάτω από ορισμένες συνθήκες και συγκεκριμένη διατύπωση, όπως  συστήνεται   σε τέτοιες περιπτώσεις και  ανάλογα με την ηλικία του παιδιού  και τον βαθμό αφομοίωσης της πληροφορίας.
•    Η ειλικρινής σας διάθεση  να “προβλέψετε”  τα όσα θα συμβούν τους επόμενους μήνες μετά το διαζύγιο, θα τα βοηθήσει να προετοιμαστούν εσωτερικά για τις αλλαγές που έπονται, ώστε να μην παρασυρθούν σε κυκεώνα σκέψεων, καταστροφικών υποθέσεων και αφόρητο άγχος.
•    Προσπαθείτε να είστε   αυθεντικοί απέναντί τους, όσον αφορά την λύπη σας. Τα διπλά μηνύματα “μπλοκάρουν” τα συναισθήματα των παιδιών, προκαλώντας  τους  εντονότερη  σύγχυση.
•    Αφήστε τους  χώρο να βιώσουν  τα δικά τους συναισθήματα.
•    Επιτρέψτε στα παιδιά να διατυπώσουν ερωτήσεις και να νιώσουν ότι, ορισμένες από τις  απόψεις τους, συνυπολογίζονται.
•     Αποφύγετε   σκληρούς χαρακτηρισμούς ενώπιον των παιδιών,  υπονομεύοντας άμεσα ή έμμεσα το άλλο άτομο. Τα παιδιά διχάζονται και τελικά  συμμαχούν, νιώθοντας πόνο και επιπλέον ενοχές.
•    Διαβεβαιώστε το παιδί, πως θα το αγαπάτε  και   θα βρίσκεστε πάντα  δίπλα του. Για εσάς πιθανόν, αυτή η πληροφορία  να φαίνεται δεδομένη, όχι όμως  για τα παιδιά,  τα  οποία σύμφωνα με   εξομολογήσεις τους, φοβούνται μήπως εγκαταλειφθούν ή “ξεχαστούν”.
•    Αφιερώστε τους ποιοτικό χρόνο, προσφέρετε ευκαιρίες  για ψυχαγωγία, παιχνίδι και κοινωνικές επαφές.
•    Το διαζύγιο αποτελεί το τέλος μιας σχέσης και την αρχή μιας νέας ζωής, η οποία απαιτεί να αποκτήσετε ξανά τον έλεγχο της. Μέσα από το μεταβατικό αυτό στάδιο θα συνειδητοποιήσετε ότι είστε ένας διαφορετικός άνθρωπος και πάνω από  όλα ένας διαφορετικός τύπος  γονιού.
•     Φροντίστε τον εαυτό σας, αφουγκραστείτε τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας. Ο ρόλος σας ως γονέας, ειδικότερα αν έχετε την επιμέλεια των παιδιών σας, έχει αλλάξει ριζικά μετά το διαζύγιο. Οι ευθύνες έχουν αυξηθεί και είστε το άτομο που καλείται να βοηθήσει τα παιδιά να προσαρμοστούν στην νέα σας ζωή. Οπότε πρώτοι εσείς, χρειάζεται να ανακτήσετε   δυνάμεις και ισορροπίες.
•    Οργανωθείτε, δημιουργήστε πρόγραμμα με τις νέες σας υποχρεώσεις και ένα ημερολόγιο επισκέψεων του παιδιού στο σπίτι του άλλου γονέα, ώστε να έχει  ένα σταθερό και προβλέψιμο περιβάλλον (σταθερό ωράριο ύπνου, διαβάσματος, φροντιστηρίων και εξωσχολικών δραστηριοτήτων κ.τ.λ.).
•    Δημιουργήστε κανόνες και δείξτε συνέπεια στις συνέπειες που έχετε ορίσει.
•    Ενημερώστε το σχολικό πλαίσιο και τους δασκάλους του παιδιού, ώστε να είναι υποστηρικτικοί και συνεργάσιμοι μαζί σας, σε περίπτωση που το γεγονός επηρεάσει την επίδοση και την συμπεριφορά του.
•    Χαράξτε  κοινή γραμμή αποφάσεων  με τον πρώην σύντροφο, για θέματα που αφορούν τα παιδιά σας.
•    Αποφύγετε χατίρια και καλοπιάσματα για να κερδίσετε την εύνοια τους. Τα παιδιά  εκμεταλλεύονται την ανοχή σας και χάνουν έτσι την ευκαιρία να αποκτήσουν αυτοέλεγχο. Μελλοντικά δε, εκτιμούν την ασφάλεια και την ώριμη συμπεριφορά του γονέα που ήταν σταθερός στα “ναι και τα όχι”.
•      Αναζητήστε βοήθεια ειδικού  όταν νιώσετε εγκλωβισμένοι, ο νέος σας ρόλος απαιτεί ενέργεια, σθένος και στήριξη.

Το διαζύγιο και οι πολυάριθμες  ψυχολογικές  αλλαγές που αυτό προκαλεί ,απαιτούν νέα  γνώση, οργάνωση και συναισθηματική ωριμότητα από τους γονείς. Δεν υπάρχει χωρισμός χωρίς κλάμα, πόνο και αναστάτωση και αυτό είναι ένα ισχυρό επιχείρημα για τα ζευγάρια που επιθυμούν από κοινού, να δώσουν μια δεύτερη ευκαιρία στην σχέση τους. Άλλοτε πάλι, και δικαιολογημένα,  η λύση αυτή αποτελεί μονόδρομος.

Είτε στην μια, είτε στην άλλη περίπτωση, κρίνεται απαραίτητο, οι αποφάσεις να λαμβάνονται με υπευθυνότητα, σεβασμό, ενημέρωση και ειδική  καθοδήγηση, ιδιαίτερα όταν το παιδί  βρίσκεται  σε τρυφερή ηλικία και σε καθοριστική για την ζωή του περίοδο. Η ώριμη  διαχείριση ενός  διαζυγίου, δίνει την ευκαιρία σε όλα τα μέλη της οικογένειας να  βιώσουν με ασφάλεια την “απώλεια” και να ανασυγκροτηθούν, αντικρίζοντας με θάρρος  τα νέα δεδομένα.

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα