Αυτοεκτίμηση… Τι είναι και πως μπορείτε να την ενισχύσετε

Μια έννοια που συχνά προσελκύει το ενδιαφέρον των ανθρώπων είναι η αυτοεκτίμηση. Ο όρος αυτοεκτίμηση αποτελεί σημαντικό και θεμελιακό στοιχείο της προσωπικότητας του ανθρώπου, όμως παραμένει κάτι πολύπλοκο ,σύνθετο και ελάχιστα συνειδητοποιημένο . Εξάλλου αυτή είναι και η αιτία που για τους περισσότερους, είναι δύσκολο να την ερμηνεύσουν. Η έννοια αυτοεκτίμηση προέρχεται από το ρήμα Εκτιμώ(estimare) και σημαίνει ¨προσδιορίζω την αξία ενός πράγματος και έχω συγκεκριμένη γνώμη/άποψη για κάτι¨. Ο όρος χρησιμοποιείτε συνήθως για να προσδιορίσει την συνολική εκτίμηση του ανθρώπου για την προσωπική του αξία. Περιλαμβάνει λοιπόν πεποιθήσεις, συναισθήματα και αντιλήψεις που έχει κάποιος για τον εαυτό του καθώς και τον τρόπο που τον αντιλαμβάνεται, μέσα από μια κριτική οπτική.

Όταν η αίσθηση που νιώθει κάποιος για τον εαυτό του είναι θετική τότε έχει την δυνατότητα να νιώθει καλά , να αντιμετωπίζει με μεγαλύτερο σθένος τις δυσκολίες της ζωής , να δρα αποδοτικά και να αισθάνεται επιθυμητός από τους γύρω του. Η πεποίθηση ότι αξίζουμε, ότι είμαστε ικανοί να τα καταφέρουμε και ότι οι άλλοι μας εκτιμούν και μας συμπαθούν είναι ένδειξη αυτοεκτίμησης. Αντίθετα στην περίπτωση που η εικόνα του εαυτού μας είναι αρνητική(χαμηλή αυτοεκτίμηση), κυριευόμαστε από συναισθήματα πόνου, απογοήτευσης ,θυμού, θλίψης. Η εικόνα του εαυτού ,η αγάπη και η εμπιστοσύνη προς τον εαυτό , ως ενήλικας ,είναι αποτέλεσμα των βιωμάτων και των εμπειριών από το οικογενειακό ,το σχολικό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον . Αν οι συναισθηματικές ανάγκες τότε ικανοποιήθηκαν σωστά, τότε η εικόνα του εαυτού θα είναι σταθερή-δομημένη ακόμα και όταν οι εξωτερικές καταστάσεις δυσκολεύουν το άτομο.

Διαφορές μεταξύ αντιδράσεων ατόμων με χαμηλή  αυτοεκτίμηση και θετική αυτοεκτίμηση. 

ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

• Η αποτυχία τους αφήνει τραύματα που διαρκούν.

• Καταρρέουν μόλις δεχτούν αρνητική κριτική σε τομείς που διαπρέπουν .

• Επιζητούν την αρνητική γνώμη των άλλων-νιώθουν την ανάγκη να απολογηθούν μετά την αποτυχία.

• Συγκρίνουν πάντα τον εαυτό τους με κάποιον πιο ικανό.

• Νιώθουν απόρριψη στην αρνητική κριτική.

• Αγωνιούν πολύ για το πώς τους αξιολογούν οι άλλοι.

• Φοβούνται μήπως αποτύχουν.

• Παρατηρούν όσους είναι σε χειρότερη θέση και παίρνουν κουράγιο.

• Δεν ριψοκινδυνεύουν.

• Νιώθουν ότι οι συνήθειές, τους προστατεύουν.

• Αρκούνται στις μέτριες επιδόσεις.

• Νιώθουν πως είναι κατώτεροι και πως μειονεκτούν.

• Έχουν διαρκώς στραμμένη την προσοχή τους στο πως αντιδρούν οι άλλοι.

• Πιέζονται υπερβολικά από τα ιδανικά και τα πρότυπά τους ,στην αδιάκοπη προσπάθεια τους να δημιουργήσουν και να συντηρήσουν μια εικόνα ιδεατού εαυτού και κοινωνικής θέσης.

• Φοβούνται διαρκώς ότι θα αδικηθούν και θα απειληθούν από τους άλλους.

• Όταν εκπληρώσουν τον στόχο δεν προχωρούν άλλο.

• Εξουθενώνονται ψυχικά σχετικά εύκολα.

• Κάνουν λαθεμένες ερμηνείες, αρνούνται την αλήθεια, προβάλουν τα δικά τους συναισθήματα στους άλλους και χρησιμοποιούν άμυνες προκειμένου να προστατευτούν από τον ψυχικό πόνο και την οδύνη.

• Αναπτύσσουν υποκατάστατα.

• Είναι εσωστρεφείς.

• Βιώνουν αρνητικά συναισθήματα.

• Δημιουργούν σενάρια & φαντασιώσεις.

ΘΕΤΙΚΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

• Η αποτυχία δεν τους τραυματίζει.

• Αντιστέκονται στην αρνητική κριτική σε θέματα που τους απασχολούν.

• Υπερασπίζονται την εικόνα τους/τον εαυτό τους.

• Σπάνια αναζητούν την αρνητική γνώμη των άλλων.

• Δεν νιώθουν την ανάγκη να απολογηθούν μετά την αποτυχία.

• Μετά την αποτυχία ,θεωρούν ότι πολλοί άλλοι θα μπορούσαν να βρεθούν στην ίδια θέση.

• Δεν νιώθουν ότι απορρίπτονται.

• Αγωνιούν ελάχιστα για την αξιολόγηση των άλλων.

• Επιθυμούν να πετύχουν/έχουν στόχους.

• Θεωρούν ως πρότυπα, όσους έφτασαν ψηλότερα.

• Αναλαμβάνουν ρίσκα.

• Αναζητούν νέες εμπειρίες.

• Ξεπερνούν τα όρια και τους στόχους τους.

• Δεν αρκούνται στις μέτριες επιδόσεις.

• Βιώνουν τα συναισθήματα τους με έναν ισορροπημένο και θετικό τρόπο.

• Δεν αναρωτιούνται διαρκώς αν αξίζουν.

• Ίσως δεν είναι κυρίαρχοι πάντα μίας κατάστασης ,όμως δεν αισθάνονται κατώτεροι.

• Αισθάνονται επιθυμητοί και συμπαθείς από τους γύρω του.

• Είναι αισιόδοξοι.

• Διαθέτουν αντοχή.

• Είναι τολμηροί, αναλαμβάνουν τις συνέπειες των πράξεων τους, δημιουργούν.

Τα  9 κλειδιά  της αυτοεκτίμησης-πως μπορείτε να την ενισχύσετε.

ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ : 

Να  γνωρίσω  ποίος πραγματικά  είμαι.

Να είμαι ειλικρινής με μένα/εαυτό.

Να με αποδεχτώ.

     Οι βασικές αρχές της αυτοεκτίμησης ,δηλαδή η αγάπη ,η εικόνα και η εμπιστοσύνη προς τον εαυτό, σχετίζονται άμεσα με την αυτογνωσία του ατόμου και ¨το ποιος πραγματικά είμαι¨. Ποια είναι τα δυνατά σημεία, τα προτερήματα και τα ελαττώματα μου. Τα ταλέντα μου και οι περιορισμοί μου. Μαθαίνει κανείς ποιος είναι , όταν συνειδητά αξιολογεί τον εαυτό του και όταν αναγνωρίζει το¨ πώς πιστεύει ότι οι γύρω του τον αξιολογούν¨ . Αποδέχομαι την εικόνα μου ,πιστεύω πως αξίζω την αγάπη και ζω σύμφωνα με τις επιθυμίες και τα πιστεύω μου. Έχω αυτοεκτίμηση σημαίνει πως νιώθω καλά για όσα κάνω και σκέφτομαι και δεν θα ήθελα κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη νιώθω για μένα.

ΣΕ  ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ: 

Να δρω.

Να αποδέχομαι την αποτυχία.

Να  μην με κρίνω.

     Η  θετική αυτοεκτίμηση  δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα  και το σθένος  να δρα και να επιχειρεί  δραστηριότητες και μέσα από τις εμπειρίες που αποκτά ,  να αισθάνεται πως αξίζει και είναι ικανός. Επιχειρώντας  να ενεργεί ,  νιώθει αποδοτικός και  έτοιμος να διαχειριστεί  προκλήσεις και εμπόδια. Μαθαίνει ,ακόμα και μέσα από συνθέτες και  επίπονες συνθήκες , να γνωρίζει τις δεξιότητες του και να  βελτιώνεται στα σημεία που δεν λειτουργούν  επιθυμητά  για εκείνον. Η έλλειψη δράσης, διατηρεί φόβους και ανασφάλειες και στερεί από το άτομο την δυνατότητα να ξεπεράσει τα όρια του  και να εμπιστευτεί τις ικανότητες του. Μέσα από  νέα βιώματα θα υπάρξουν αναπόφευκτα αποτυχίες, που αποτελούν κι αυτές , κομμάτι της γνωριμίας με τον εαυτό και ευκαιρίες για ωριμότητα και προσωπική εξέλιξη .(μετατροπή  των  αρνητικών εμπειριών σε θετικές .)

ΣΕ ΣΧΕΣΗ  ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ: 

Nα δηλώνουμε την θέληση μας.

Να ζητάμε την στήριξη των άλλων.

Να αποδεχόμαστε  ότι είμαστε σαν όλους τους  άλλους ανθρώπους.

     Η προσωπική ανάπτυξη του ανθρώπου  και οι  ¨εύστοχες¨  προσωπικές και εργασιακές   διαπροσωπικές σχέσεις του, στηρίζονται  κυρίως στην μάθηση και την εκπαίδευση.  Μέσα από την κοινωνικότητα ανακαλύπτει  κανείς πτυχές του εαυτού του, επικοινωνεί  στοιχεία  της προσωπικότητας του  και αισθάνεται  χρήσιμος και επιθυμητός  από τους γύρω .Απολαμβάνει  τα αποτελέσματα της δράσης του.   Οι θετικές συναισθηματικές καταστάσεις  και η   διευκόλυνση της έκφρασης    προς φίλους ή κοντινά πρόσωπα, βοηθούν  στο να ενισχύεται  η  συναισθηματική στήριξη και να νιώθει  το άτομο θετικά  για τον εαυτό του. Η θετική αυτοαντίληψη  καλλιεργείτε  όταν  ο άνθρωπος  ενισχύει   τον αυθορμητισμό και δηλώνει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.  Αν για οποιοδήποτε λόγο, κάποιος αντιμετωπίζει   θέματα ή δυσκολίες  στις καθημερινές εργασιακές ή  κοινωνικές   του συναλλαγές  και δεν έχει το σθένος  ή τα μέσα να τα διαχειριστεί,  μπορεί να απευθυνθεί  με ασφάλεια  σε κάποιον  ειδικό ψυχικής υγείας , αναζητώντας τεχνικές  ,αποδοχή και ενθάρρυνση ώστε να γνωρίσει  ποιος πραγματικά είναι.
Η επίδραση  της θετικής αυτοεκτίμησης  διαδραματίζεται βαρυσήμαντο ρόλο στην  ισορροπημένη και  φυσιολογική  ζωή του ανθρώπου.(σωματική & ψυχική υγεία). Οι περισσότερες συναισθηματικές διαταραχές  και  προβλήματα υγείας  (καρδιά, ζάχαρο και άλλες ψυχοσωματικές ασθένειες),  βασίζονται κατά έναν τρόπο   στην χαμηλή και μη φροντισμένη αυτοεκτίμηση. Η χαμηλή επίσης αυτοεκτίμηση δεν σχετίζεται  με την εξυπνάδα,την αντίληψη  ή τις πραγματικές ικανότητες του ανθρώπου, αλλά με τις δεξιότητες που έχει αναπτύξει ή όχι  κανείς , να γνωρίσει  τον πραγματικό εαυτό του!

Κάθε άνθρωπος, οπουδήποτε, θα ανθίσει με εκατό απροσδόκητα ταλέντα και ικανότητες, με το που θα του δοθεί απλώς μια ευκαιρία.

Doris Lessing, 1919-, Βρετανίδα συγγραφέας, Νόμπελ 2007

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα