Διαδίκτυο! Πότε λειτουργεί θετικά στις ζωές των νέων και που οριοθετείτε ο εθισμός από αυτό… Αντιμετώπιση!

Το διαδίκτυο  αποτελεί παγκόσμια πηγή ενημέρωσης παρέχοντας μια σειρά εργαλείων και διαφορετικών δυνατοτήτων . Επιτρέπει  την ανταλλαγή μεγάλων αρχείων ηλεκτρονικής μορφής ,την αναζήτηση υλικού και πληροφοριών στον παγκόσμιο ιστό, καθώς και την συζήτηση-επικοινωνία  με πλήθος άλλων ανθρώπων σε σχέση με κάποιο θέμα κοινού ενδιαφέροντος. Η εκπαιδευτική αξιοποίηση του διαδικτύου θεωρείτε επίσης σημαντική στο να δημιουργηθούν νέες καταστάσεις μάθησης και επικοινωνίας ανάμεσα σε σχολικές μονάδες. Το γρήγορο και οικονομικό αυτό εργαλείο διάχυσης πληροφοριών και υλικού χρησιμοποιείτε ως κίνητρο συμμετοχής των νέων και των μαθητών σε καινοτομίες και νέες εμπειρίες που τους ενθουσιάζουν και τους παρακινούν στο να μάθουν. Μέσα από το διαδίκτυο αναπτύσσονται μέθοδοι που ενθαρρύνουν την συνεργατικότητα και την  κοινωνικότητα αναφορικά με   την παραγωγή κάποιου συγκεκριμένου  ομαδικού  έργου ανάμεσα σε περισσότερους. Ανάμεσα στις πολυάριθμες χρήσεις και ευεργετικές  παροχές του διαδικτύου , εμφανίζονται και οι  υπηρεσίες ψυχαγωγίας. Η δυνατότητα εύκολης αγοράς της επιλεγμένης ψυχαγωγίας , η εύκολη πρόσβαση στις διάφορες ψυχαγωγικές υπηρεσίες, η  υψηλή ποιότητα  εικόνα και ήχου και ο διαφορετικός τρόπος που η νεολαία αντιλαμβάνεται στις μέρες μας την ψυχαγωγία, κατατάσσουν το internet , σύμφωνα με τελευταίες μελέτες , στην δεύτερη θέση μετά την τηλεόραση.

     Παρά  τις  θετικές  δυνατότητες  και διευκολύνσεις του διαδικτύου σε πολλαπλά και  κύρια επιστημονικά, κοινωνικά και ψυχαγωγικά  πεδία, έχουν διαπιστωθεί και αρνητικές συνέπειες μέσα από την χρήση του. Κάποιες από αυτές έχουν συνδεθεί με την μηχανοποίηση ,την αδράνεια λόγω υπερβολικής διευκόλυνσης ,την συνθηματική γλώσσα , την εγκληματικότητα, την παραβίαση προσωπικών  δεδομένων και την εξάρτηση. Η απομόνωση και ο εθισμός αποτελούν τις συχνότερες αιτίες ενοχοποίησης του διαδικτύου στους νέους,  ως μια νέα μορφή εξάρτησης που εξετάζεται επιστημονικά ,προκειμένου να οροθετηθεί ψυχιατρικά.(νέου είδους εξάρτηση). Επίσης σε κάποιες  περιπτώσεις  ο διαδικτυακός εθισμός ,είναι αποτέλεσμα συνδυαστικών παραγόντων και άλλων ψυχικών διαταραχών , όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές, η κοινωνική φοβία,  η υπερκινητικότητα κ.α.

     Συχνά αίτια συμπεριφορών εθισμού :

• Κάλυψη συγκεκριμένων ψυχολογικών αναγκών του ατόμου.(ανήκειν , αξίζω, τα καταφέρνω κ.α)
• Δυνατότητα δημιουργίας «ιδανικού εαυτού»
• Εξερεύνηση πτυχών προσωπικότητας χωρίς περιορισμούς, συνέπειες.(απόρριψη, αξιολόγηση, αποδοχή)
• Κάλυψη εξωτερικής εμφάνισης και έλλειψη οπτικής επαφής.
• Απουσία  επικοινωνιακών δεξιοτήτων  της άμεσης επαφής και επικοινωνίας.
• Υιοθέτηση διαφορετικών ρόλων και ταυτότητας μέσα από διαδικτυακές εμπειρίες ,εξαιτίας της ανωνυμίας.( π.χ  μετενσαρκώνει κοινωνικούς ρόλους που δεν  “επιτρέπεται” να έχει στο εξωτερικό κοινωνικό ή οικογενειακό περιβάλλον του-  δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις κ.α.)
• Μέσα από την υπερβολική χρήση με το διαδίκτυο ,το άτομο αποφεύγει την επαφή με  εσωτερικές  οδυνηρές  συναισθηματικές καταστάσεις και ανεπιθύμητες σκέψεις.

Συμπτώματα:

• Συμπτώματα συνδρόμου απόσυρσης – αναπτύσσονται κατά την έλλειψη ενασχόλησης με το internet  ,όπως ψυχοκινητική διέγερση, άγχος, έμμονη σκέψη για το διαδίκτυο, όνειρα).
• Μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε επαγγελματικό, κοινωνικό, διαπροσωπικό και οικογενειακό επίπεδο.
• Υπερβολική κατανάλωση χρόνου και χρήματος σε διαδικτυακές δραστηριότητες
• Μειωμένη επίδοση στο σχολείο
• Σε πιο προχωρημένες καταστάσεις το άτομο, παραμελεί τον εαυτό του(υγιεινή), απομονώνεται από φίλους , σταματά άλλες δραστηριότητες, αναπτύσσει επιθετική συμπεριφορά, τρώει υπερβολικά ή σταματά να τρέφεται.
• Χάνουν την αίσθηση του πραγματικού χρόνου.
• Θυμώνουν υπερβολικά όταν κάποιος τους απαγορεύει την πρόσβαση.(ευερεθιστότητα)
• Περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο Internet
• Δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν αποδιοργανωθεί από την υπερβολική χρήση. 

Βήματα παροχής βοήθειας στους γονείς:

• Πρόληψη και ενημέρωση
• Γνωριμία των γονιών με το μέσο.
• Κατευθυντήριες γραμμές των γονιών προς τα παιδιά σχετικά με την χρήση, τα όρια μέσα στα οποία  μπορεί να έχει πρόσβαση και την τοποθέτηση ειδικών δικλείδων ασφαλείας.
• Επικοινωνία και ουσιαστική επαφή με το παιδί ,ώστε να εφαρμόζονται τα όρια και να υπάρχει  η σχετική επίβλεψη τήρησης  των κανόνων.
• Τοποθέτηση του υπολογιστή σε κοινόχρηστους χώρους.
• Να ορίζονται τα χρονικά πλαίσια με λογική και μέτρο.
• Να αναπτύσσεται δημιουργικός διάλογος μεταξύ γονέα –παιδιού  ,ώστε να γνωρίζει ο γονέας την πορεία, την εξέλιξη και τις δραστηριότητες του παιδιού στο διαδίκτυο.
• Δίαυλος γόνιμης επικοινωνίας γονιών –νέων ώστε να γνωρίζει ο γονέας τους προβληματισμούς και τις συναισθηματικές  δυσκολίες  του παιδιού-εφήβου.
• Παροχή κινήτρων για νέες δραστηριότητες.
• Ψυχοθεραπεία (γνωστική-συμπεριφορική προσέγγιση , διαπροσωπική θεραπεία).
• Συμβουλευτική παρέμβαση στους γονείς και στους νέους.
• Ειδικά κέντρα αποκατάστασης και φαρμακευτική αγωγή(σε πιο σοβαρές διαταραχές)

Το διαδίκτυο αποτελεί μέσω σημαντικής πληροφόρησης , ενημέρωσης και ψυχαγωγίας .Η υπερβολική χρήση και η έλλειψη πρόληψης και γνώσης γύρω από αυτό, μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό. Το να αφαιρέσουμε αυτή την πηγή γνώσης δεν αποτελεί λύση γιατί έτσι στερούμαστε τα θετικά και ωφέλημα που αναμφισβήτητα προσφέρει. Αντίθετα , η  γνωριμία και η σαφή αίσθηση μέτρου με αυτό μπορεί πραγματικά να μετατραπεί σε  μια θετική εμπειρία.  

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα