“Ψυχογενείς Διατροφικές Διαταραχές” Μέρος 2ο – Νευρική Βουλιμία

Μιλώντας για νευρική ή ψυχογενής βουλιμία αναφερόμαστε σε μια διαδικασία διαταραχής στην  πρόσληψη  τροφής. Η νόσος χαρακτηρίζεται από επεισόδια υπερφαγίας και μεγάλης κατανάλωσης τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα, ακολουθώντας  άμεσα η διαδικασία   απαλλαγής της τροφής και των θερμίδων της, μέσω του εμετού, της έντονης σωματικής άσκησης και των διαφόρων καθαρτικών/διουρητικών (αντιστάθμιση). Στόχος του ατόμου με βουλιμικό επεισόδιο είναι να ξεφορτωθεί τις θερμίδες που έλαβε με κάθε μέσο, εμποδίζοντας έτσι  την αύξηση του βάρους του. Η διαταραχή φανερώνει επίσης  πως υπάρχουν συναισθηματικές ανάγκες οι οποίες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο μέσα από το φαγητό, άγχος και έντονο στρες για δύσκολες-δυσβάστακτες καταστάσεις της ζωής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές καθώς και εσφαλμένες κοινωνικές αντιλήψεις για την εικόνα και το ιδανικό βάρος. Η αίσθηση απώλειας ή μικρής άσκησης ελέγχου σε διάφορους τομείς της ζωής, οδηγούν συχνά το άτομο σε συμπεριφορές βουλιμίας μέσα από τις οποίες αισθάνεται ότι ανακτά προσωρινά τον έλεγχο (άσκηση ελέγχου πάνω στο σώμα).

Η νευρική βουλιμία έχει ταξινομηθεί ως μια ξεχωριστή διατροφική διαταραχή / διαγνωστική κατηγορία, από το 1980 και διαφοροποιείτε από την υπερφαγία, κατά την οποία το άτομο δεν καταφεύγει σε διαδικασίες απαλλαγής της τροφής. Η εμφάνιση της  νόσου δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή από το οικογενειακό ή εργασιακό περιβάλλον, εξαιτίας του ότι το άτομο δεν χάνει  βάρος απότομα. Πρώτες ενδείξεις για πρώιμη εμφάνιση της ψυχογενής βουλιμίας στο άτομο θα μπορούσαν να είναι, η επίμονη  ενασχόληση με την εικόνα και το βάρος του, ενοχές γύρω από το φαγητό, ευμετάβλητη διάθεση, ανησυχία και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η ύπαρξη  νευρικής βουλιμίας προϋποθέτει  σημάδια σε τρία επίπεδα:

Στο σώμα: κούραση, κόπωση, τερηδόνα, δερματολογικές παθήσεις, πόνος στον λαιμό, ασταθής κύκλος περιόδου, αλλαγές σωματικού βάρους.
Στο συναίσθημα: Ενοχικά αισθήματα, ντροπή, αμφιθυμία, θλίψη, έμμονες σκέψεις γύρω από το φαγητό, επεισόδια υπερφαγίας, χαμηλή αυτό-εκτίμηση, αδυναμία άσκησης αυτό-ελέγχου, διαστρεβλωμένη αντίληψη της εξωτερικής εμφάνισης και αντικειμενικού βάρους, απομόνωση.
Στην συμπεριφορά: Υπερφαγία, πρόκληση εμετού,  περίοδοι αποχής από το φαγητό, χρήση καθαρτικών/διουρητικών, υπερβολική άσκηση, αποφυγή κοινωνικών συγκεντρώσεων, συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα μετά από το φαγητό με σκοπό το “ξεφόρτωμα” της τροφής (τύποι κάθαρσης).

Το άτομο που υποφέρει από βουλιμικό επεισόδιο, καταναλώνει ανεξέλεγκτα μεγάλες ποσότητες φαγητού(αίσθηση έλλειψης αυτοελέγχου) και εν συνεχεία προκαλεί εμετούς ή ακολουθεί κάποιο από τα παραπάνω μοτίβα συμπεριφοράς, προκειμένου  να αντισταθμίσει συναισθήματα έντονου άγχους, ενοχής, πίεσης ,θλίψης και εσωτερικής σύγχυσης. Αισθάνεται  πως ανακουφίζεται  ψυχικά και πως επέρχεται μια εσωτερική γαλήνη, η οποία όμως  διαρκεί προσωρινά (φαύλος κύκλος).  Η συχνότητα και η σοβαρότητα των  βουλιμικών  επεισοδίων διαφοροποιούνται  από άτομο σε άτομο, με περιπτώσεις ατόμων με έναν βουλιμικό κύκλο ανά κάποιους μήνες και άλλες πιο επιβαρημένες σε εβδομαδιαία ή και καθημερινή βάση. Επίσης η ψυχογενής βουλιμία, άλλοτε εκδηλώνεται κοινωνικά και άλλοτε πάλι χαρακτηρίζεται από απόλυτη μυστικοπάθια.

Οι παραπάνω πληροφορίες είναι ενδεικτικές και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την διεξαγωγή συμπερασμάτων, αφού κρίνεται άκρως απαραίτητη η  συγκέντρωση επιπρόσθετων σημαντικών ενδείξεων για την ολοκλήρωση της κλινικής εκτίμησης της εικόνας  του ατόμου (συχνότητα επεισοδίων, χρονική διάρκεια συμπτωμάτων, ένταση κ.α) (Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής, Νίκος Μάνος / αναθεωρημένη έκδοση).

Ανεπιθύμητες επιπτώσεις της μακροχρόνιας  ψυχογενής βουλιμίας στην ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου.

•   Η λειτουργία  βασικών οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού, επηρεάζονται σημαντικά, εξαιτίας της έλλειψης ή μείωσης  βασικών συστατικών του σώματος (ηλεκτρολυτικές διαταραχές).
•   Ορμονικές διαταραχές.
•   Καταστροφή σμάλτου δοντιών.
•   Επηρεασμός του οισοφάγου.
•   Επιδείνωση της κατάστασης και αύξηση του χρόνου θεραπείας για αποκατάσταση.
•   Μεγαλύτερη ένταση συναισθημάτων άγχους ή θλίψης, που συνήθως συνοδεύουν την νευρική βουλιμία.
•   Αρρυθμίες.
•   Θόλωμα συνείδησης.

Αντιμετώπιση:

•   Έγκυρη αναγνώριση και αποδοχή των διατροφικών θεμάτων που βασανίζουν και δυσκολεύουν την καθημερινή ζωή του ατόμου.
•   Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση και αυτογνωσία (γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο-διαπροσωπική θεραπεία-συστημική προσέγγιση κ.α) (ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης της διαταραχής). Αλλαγές στον τρόπο αντίληψης περί φαγητού – ανάκτηση εσωτερικού ελέγχου και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης-ικανοποίηση εσωτερικών αναγκών και δημιουργία θεραπευτικού δεσμού.
•   Οικογενειακή προσέγγιση του θέματος (εξειδικευμένη πληροφόρηση για κατάλληλη διαχείριση του προβλήματος από όλα τα μέλη του οικογενειακού πλαισίου).
•   Φαρμακευτική αγωγή (σε κλινικά περιστατικά  καθώς εμπλέκονται κάποιες φορές και βιολογικοί παράγοντες – χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης κ.α).
•   Αντιμετώπιση ιατρικών επιπλοκών της βουλιμίας.
•   Πρόληψη των υποτροπών.

Συχνά  η ψυχογενής βουλιμία συνοδεύεται κι από άλλες συναισθηματικές διαταραχές (άγχος-κατάθλιψηη), που είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη, μιας και οι  ψυχογενής διατροφικές διαταραχές δεν έχουν πάντα κοινωνικό και πολιτιστικό υπόβαθρο. Πρόκειται για μια ασθένεια των τελευταίων ετών που δυσκολεύει  σημαντικά την καθημερινότητα του ατόμου  και πολλές φορές και την ζωή ολόκληρης της οικογένειας. Η ψυχοθεραπεία και οι τεχνικές αντιμετώπισης και υποστήριξης του ατόμου, σε συνδυασμό με την έγκυρη ανίχνευση των πρώτων ενδείξεων, επιτυγχάνουν τις περισσότερες φορές, εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται σε νεαρές ηλικίες και κορίτσια.

Το ανθρώπινο σώμα είναι η καλύτερη εικόνα της ανθρώπινης ψυχής.
Ludwig Wittgenstein, 1889-1951 

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα