Ερωτικές σχέσεις: Πως μπορούν να “ξαναγεννηθούν”…

Δύο πρωταρχικές ανάγκες επιβίωσης, που εμφανίζονται από πολύ νωρίς στην ζωή του ανθρώπου, είναι η επιθυμία του για ασφάλεια και ταυτόχρονα η τάση για ανάπτυξη της ανεξαρτησίας του.

Το μοτίβο επικοινωνίας με τις γονικές φιγούρες και το αίσθημα κάλυψης της ανάγκης για ασφάλεια και της ενθάρρυνσης της ανεξαρτησίας ταυτόχρονα , αποτελούν την φόρμα για την αναπαραγωγή συμπεριφορών στην ενήλικη ζωή και στην σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στα ζευγάρια. Η αγάπη αυτή στηρίζεται στην ασφάλεια της οικειότητας και ταυτόχρονα στην αυτονομία.

Σε αρκετές περιπτώσεις η ισορροπία μεταξύ των δύο αυτών αναγκών ανατρέπεται και είτε η αγάπη γίνεται ταύτιση και περιορίζει την ¨ελευθερία¨, είτε η έλλειψη αυθεντικής οικειότητας παρεμποδίζει την δημιουργία μιας αληθινής σχέσης ανάμεσα στο ζευγάρι. Συνήθως έχουμε την τάση να επιλέγουμε συντρόφους ,των οποίων οι κλίσεις ταιριάζουν ή συμπληρώνουν τα δικά μας κενά. Το θέμα είναι πολύπλοκο και οι αιτίες ερωτικής ή συναισθηματικής απομάκρυνσης των ατόμων μέσα στην σχέση, ποικίλουν, ανάλογα με τα βιώματα του ατόμου και την αντίδραση του σ αυτά, το κοινωνικό πλαίσιο και τις καθιερωμένες αντιλήψεις/πρότυπα .

Το φαινόμενο της ¨αμφιθυμίας¨ της αγάπης, που συνήθως κυριαρχεί στις σχέσεις των ζευγαριών, αντικατοπτρίζεται κυρίως στην υπερβολική εγγύτητα που απειλεί την ανεξαρτησία και την διαφοροποίηση των ατόμων μέσα στην σχέση. Τα άτομα ξεκινούν την σχέση κυριευμένα με ενθουσιασμό και την αίσθηση ασυγκράτητης περιέργειας να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο, να έρθουν κοντά και να αισθανθούν ασφάλεια. Κάνουν τα πάντα για να είναι συνεχώς μαζί και να μειώσουν την απόσταση που βρίσκεται αρχικά ανάμεσα τους. Εξάλλου η αγάπη μόνο κάτω από συνθήκες εγγύτητας μπορεί να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει.

Παρόλο όμως που για ορισμένους η αγάπη και η οικειότητα δεν αντιτίθενται στην καλή και ικανοποιητική ερωτική ζωή του ζευγαριού, υπάρχουν και αρκετές έως και πολλές περιπτώσεις που αποδεικνύουν ότι η υπερπροστατευτική φύση της οικειότητας και της στενής εγγύτητας, δυσχεραίνουν την ερωτική έκφραση και το πηγαίο πάθος του ζευγαριού. Στην προσπάθεια τους να δημιουργήσουν μια στενή σχέση λατρείας, εμπιστοσύνης και σιγουριάς ,¨¨μπλοκάρουν ¨¨ την ερωτική επιθυμία, κι ενώ τα τελευταία χρόνια επενδύουν πολύ περισσότερα στις σχέσεις , τα διαζύγια και η απογοήτευση αυξάνονται δραματικά. Τι είναι τελικά αυτό που μετατρέπει το αρχικό πάθος σε ερωτικό λήθαργο και τι αυτό που χαλά τελικά την ¨συνταγή¨?

Η ισορροπία ανάμεσα στην οικειότητα και την διατήρηση της ατομικότητας είναι μάλλον μια από τις απαντήσεις που ψάχνουμε. Προφανώς η έννοια αγάπη σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα από εμάς, είναι σίγουρο όμως πως η απόλυτη ταύτιση του ζευγαριού και η έλλειψη προσωπικού χώρου για ανάπτυξη ,οδηγούν αργά ή γρήγορα σε έλλειψη ερωτικού ενδιαφέροντος . Ο ερωτισμός απαιτεί την ετερότητα και αυτή αναπτύσσεται όταν υπάρχει ,που και που, ένα «διάστημα» μεταξύ του εαυτού μας και του άλλου ανθρώπου. Όταν λοιπόν το «ασφαλές» δεν εκφράζεται απόλυτα, όταν το οικείο αφήνει περιθώρια μυστηρίου και η συνήθεια μετατρέπεται ενίοτε , σε κάτι πρωτότυπο και καινούργιο , οι ερωτικές σχέσεις και η επικοινωνία των ζευγαριών μπορούν να ¨διεκδικούν¨ και πάλι μια πιο συναρπαστική και ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα, διατηρώντας παράλληλα την οικειότητα.

Δύο ιδιαίτερης σημασίας παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα και την μορφή της σχέσης του ζευγαριού , είναι η επικοινωνία και η έκφραση. Τα περισσότερα ζευγάρια, στο αρχικό στάδιο της γνωριμίας τους, υποστηρίζουν πως επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω της γλώσσας του σώματος. Λογικά όσο η σχέση εξελίσσεται οι δεξιότητες επικοινωνίας αναπτύσσονται και διευκολύνουν τα άτομα να γνωρίζονται μεταξύ τους , να εκφράζουν ανάγκες , να ανταλλάσσουν απόψεις και να ¨¨γνωστοποιούν ¨¨ ο ένας στον άλλο αξίες ,αντιλήψεις και προσδοκίες. Κυρίως αλληλεπιδρούν λεκτικά τις ώρες που μοιράζονται ευχάριστα ι μαζί , όταν προκύπτουν θέματα υποχρεώσεων , για κάτι που άκουσαν και για θέματα που αφορούν στα παιδιά τους .

Κι ενώ τα περισσότερα ζευγάρια στις μέρες μας επικοινωνούν καθημερινά ανταλλάσσοντας απόψεις για διάφορα, σχετικά με την κοινή τους ζωή ζητήματα, σπάνια ξεκινούν συζητήσεις για τις αμέτρητες αντιθέσεις που συναντούν μεταξύ τους και για το αν τελικά νιώθουν ικανοποιημένοι μέσα από την σχέση τους . Η ουσιαστική και βαθειά επικοινωνία των συντρόφων είναι μια δεξιότητα που είτε φέρνουν ,είτε ενθαρρύνουν μέσα στην σχέση και εξαρτάται αρχικά από την επικοινωνία που έχει αναπτύξει το ίδιο το άτομο με τον εαυτό του και το αίσθημα ασφάλειας για επαφή και εγγύτητα .

Επίσης η λεκτική επικοινωνία ,σαν ανταλλαγή πνευματικών μηνυμάτων , προϋποθέτει αυτοεκτίμηση και των δύο συντρόφων , φιλική διάθεση , ενεργητική ακρόαση και αυθεντική αγάπη. Η κυριαρχία του ενός προς τον άλλο, η ανταγωνιστικότητα , το επικριτικό ύφος και οι λαθεμένες ερμηνείες που αναπαράγονται ως αποτέλεσμα των προσωπικών βιωμάτων του ατόμου, αποτελούν κάκιστο οιωνό στην επικοινωνία και την αυθεντική οικειότητα του ζευγαριού. Αυτό αντανακλάται , κάθε φορά που πυροδοτείτε η διαφωνία για ένα ζήτημα , τα περισσότερα ζευγάρια, παρεκκλίνουν από το θέμα και τελικά διαπραγματεύονται το αν αξίζουν περισσότερο από ότι ο άλλος, το ποιος θα κατευθύνει την κατάσταση και ποιος ευθύνεται περισσότερο για τα λάθη ή τις παραλείψεις που έγιναν . Ξεκινά ένα επίπονο παιχνίδι ανταγωνισμού και επίκρισης που καταλήγει σε θυμό ,απομόνωση και φόβο για απόρριψη. Παρόλα αυτά κανένας από τους συντρόφους δεν δημιουργεί την σχέση, έχοντας κατά νου ότι οι εξελίξεις θα πάρουν αυτή την δυσάρεστη τροπή.

Τα συστατικά για καλή και ικανοποιητική επικοινωνία είναι αρχικά η κοινή επιθυμία του ζευγαριού να συσχετιστεί αυθεντικά, έχοντας ως στόχο την ένωση και όχι την διάσπαση ή την αποφόρτιση. Επικοινωνώ σημαίνει ακούω προσεκτικά, μιλάω όταν έχω κάτι να πω (ποιοτική επικοινωνία), χωρίς να ερμηνεύω και να ενοχοποιώ .Αντίθετα , αλληλεπιδρώ θετικά , αναπτύσσοντας συμμαχία με το άλλο άτομο για ένα κοινό καλό σκοπό. Ορισμένες φορές, παραβλέποντας τους εγωισμούς , εκτίθεμαι στην επικοινωνία, εστιάζοντας όχι μόνο στα θετικά μου χαρακτηριστικά αλλά και στις αδυναμίες. Τέλος γίνομαι παρατηρητής του εαυτού μου και της γλώσσας του σώματος, που πολλές φορές ασυνείδητα , στέλνει μηνύματα επιθετικότητας, απειλής αυταρχισμού και κυριαρχίας, προς τον σύντροφο.

Αρχικά όλοι φαντασιώνονται μια σχέση που θα τους λυτρώσει και θα τους οδηγήσει στην υπέρτατη ευτυχία. Η δυσκολία εστιάζεται στο ότι θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο ότι ο σύντροφος θα προσφέρει τα πάντα, εξαιτίας της αγάπης που νιώθει . Επίσης , κάποιες φορές ,επικρατεί η αντίληψη στους συντρόφους ,ότι δεν χρειάζεται να προσπαθούν για την προσωπική τους ευτυχία αλλά και την κοινή ευτυχία του ζευγαριού. Θεωρούν ότι η σχέση εξελίσσεται θετικά ή αρνητικά , χωρίς την δική τους ενεργή συμμετοχή. Έχουν ως δεδομένο ότι η σχέση και η στενή επαφή , εκτός από την συναισθηματική στήριξη που προσφέρει , θα λειτουργεί και ως πανάκεια για την υπαρξιακή μοναξιά. Η ανασφάλεια και ο νέος τρόπος ζωής , έχουν στερήσει από τα άτομα εναλλακτικές διεξόδους στήριξης με αποτέλεσμα να απευθυνόμαστε σε ένα μόνο άτομο(τον σύντροφο), για επαφή , συναισθηματική ασφάλεια και ψυχολογική στήριξη.

Η σχέση του ζευγαριού υπερφορτώνεται με προσδοκίες και μια σειρά ρόλων. Οι πολλαπλές υποχρεώσεις δημιουργούν κούραση και έτσι ο αυθορμητισμός και η φλόγα της ερωτικής επιθυμίας σταδιακά σβήνει. Ο αγαπημένος/η σημαίνει πολλά στην ζωή των συντρόφων , όχι όμως τα πάντα. Ο κάθε άνθρωπος διαθέτει ατομικότητα(ανάπτυξη οικειότητας με τον εαυτό του) , φίλους κοινωνικό δίκτυο και ενδιαφέροντα .Μέσα από αυτές τις «περιοχές» οριοθετούνται προσωπικές ζώνες που αντισταθμίζουν , συνειδητά και μη, την υπερβολική αλληλεπίδραση του ζευγαριού και την φθορά που συνεπάγεται με την πάροδο των χρόνων. Έτσι οι ρόλοι και οι υπερβολικές προσδοκίες που οι σύντροφοι καλούνται να φέρουν εις πέρας , μειώνονται και η σχέση αποφορτίζεται.

Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι πάντα μια διαδρομή στρωμένη με ροδοπέταλα. Απαιτεί προσπάθεια, προσωπική εξέλιξη ,λεπτές ισορροπίες και γνήσια επαφή. Νιώθω καλά μέσα στην σχέση ,όταν εκτιμώ τον εαυτό μου και τον σύντροφο ,όταν εκφράζω συναισθήματα και επιθυμίες μου, όταν αντιλαμβάνομαι ότι οφείλω να ακούω και να συμμερίζομαι αντίστοιχα τις ανάγκες και τα συναισθήματα του συντρόφου μου. Οι θετικές προθέσεις, η αποδοχή, η ενθάρρυνση και οι κοινοί στόχοι ή αλλιώς η αγάπη, μπορούν να γίνουν η αρχή ώστε να αισθανθούν τα ζευγάρια μέσα από την σχέση τους και πάλι ολοκληρωμένα!

” Ότι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα
Ότι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή πάντα”
ΕΛΥΤΗΣ

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα