Η ψυχοθεραπεία μπορεί να οριστεί ως η θεραπεία ψυχικών διαταραχών που βασίζεται κυρίως στην επικοινωνία μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου.
Ο όρος ψυχοθεραπεία είναι πολύ γενικός και χρησιμοποιείται για να περιγράψει πολλές διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και πολλές διαφορετικές εφαρμογές. Όλα όμως έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Μια συναισθηματική σχέση που βασίζεται στην εμπιστευτικότητα μεταξύ ενός ειδικά εκπαιδευμένου παρόχου ψυχικής υγείας και ενός ατόμου που χρειάζεται βοήθεια για να αντιμετωπίσει ψυχολογικά συμπτώματα ή δυσκολίες σε πολλαπλά επίπεδα της καθημερινότητα του. Δύο γενικές θεωρητικές προσεγγίσεις ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων περιλαμβάνουν κίνητρα/συγκρούσεις του παρελθόντος ως αιτίες αυτών των προβλημάτων και διερεύνηση των συνθηκών υπό τις οποίες δημιουργήθηκε και διατηρείται το πρόβλημα (θεωρίες μάθησης). Ο Rogers δίνει έμφαση στην ποιότητα του θεραπευτή και στη θεραπευτική σχέση που δημιουργούν, που είναι το πιο σημαντικό στοιχείο για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, πέρα από κάθε τεχνική. Υπάρχουν τρεις βασικές, απαραίτητες και επαρκείς προϋποθέσεις από την πλευρά των θεραπευτών μέσω των οποίων διευκολύνεται η ανάπτυξη του πελάτη: α) Ενσυναίσθηση: η ικανότητα του ενός να αναλάβει τη θέση του άλλου χωρίς ταυτοποίηση, β) Ανεπιφύλακτη αποδοχή: η ικανότητα κάποιου να αποδεχτεί τον άλλον στο σύνολό του. χωρίς κριτική, και γ) Αυθεντικότητα: η ικανότητα κάποιου να βρίσκεται σε επαφή με τα συναισθήματά του (Βοσνιάδου, 2007).
Η ψυχοθεραπεία στοχεύει να αντιμετωπίσει συναισθηματικές δυσκολίες και αδιέξοδα, ψυχικές και σωματικές διαταραχές και να συμβάλει στη δημιουργία των συνθηκών για την απελευθέρωση και ανάπτυξη της νοητικής και συναισθηματικής ικανότητας του ασθενούς. Τα οφέλη της ψυχοθεραπείας είναι ξεκάθαρα. Όσοι λαμβάνουν ψυχοθεραπεία επιτυγχάνουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα από ό,τι θα είχαν εάν δεν είχαν λάβει ψυχοθεραπεία (Lambert, 2013; Wampold & Imel, 2015). Σε κλινικές δοκιμές, η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για τη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους, της συζυγικής δυσαρέσκειας, της κατάχρησης ουσιών, των προβλημάτων υγείας ,της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, των διατροφικών διαταραχών, την διαταραχή μετατραυματικού στρες, το πένθος, την διαχείριση θυμού, τις διαταραχές προσωπικότητας και με διάφορους πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, εφήβων, ενηλίκων και ηλικιωμένων (Chambles et al., 1998).
Στην ψυχοθεραπεία, ενώ ο στόχος παραμένει ο ίδιος όπως στη συμβουλευτική, δηλαδή υποστήριξη του ατόμου, δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης και ασφάλειας και διαχείριση συναισθηματικών δυσκολιών, δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις θεμελιώδεις αλλαγές στην προσωπικότητά του. Η ψυχοθεραπεία, ως παρέμβαση, εστιάζει στην τροποποίηση των γνωστικών, συμπεριφορικών και συναισθηματικών προτύπων που υπάρχουν σε επίμονα συμπτώματα και ψυχικές διαταραχές (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές συμπεριφοράς κ.λπ.). Διενεργείται μια εντατική ανασκόπηση του τρόπου ζωής του ατόμου, του προφίλ επικοινωνίας, της συμπεριφορικής αντίληψης και των βαθύτερων συναισθημάτων που διαμορφώνουν την θεώρηση του για το περιβάλλον και τον εσωτερικό του εαυτό. Στόχος είναι η θεμελιώδης ανασυγκρότηση της προσωπικότητας και η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης διατήρησής της (Beck, 2004).Αυτό το μοντέλο ψυχολογικής θεραπείας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην υποκειμενική εκδοχή της εμπειρίας και του κόσμου του ατόμου, καθώς και στον ρόλο του θεραπευτή. Η κοινή χρήση της εσωτερικής πραγματικότητας του θεραπευόμενου επιτρέπει την αναβάθμιση της ποιότητας της σχέσης θεραπευτή-ασθενούς και κατά συνέπεια του θεραπευόμενου με τον εαυτό του και το περιβάλλον (Leichsenring, Rabung, 2008). Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται σε τακτική εβδομαδιαία βάση και ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες και το θεραπευτικό πλάνο που ορίζεται εξ αρχής στα πλαίσια προφορικού συμβολαίου.
Η συμβουλευτική ως επεμβατικό και υποστηρικτικό είδος θεραπείας αναζητά τρόπους επίλυσης προβλημάτων, καθώς και στρατηγικές διαχείρισης για την αντιμετώπιση των δυσκολιών. Δίνει έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη και στην προαγωγή ή αποκατάσταση της ψυχικής υγείας του ατόμου μέσω της επεξεργασίας της υποκειμενικής εμπειρίας του ατόμου. Αποτελεί μια επαγγελματική θεραπευτική σχέση που βασίζεται στην εν συναίσθηση και την κατανόηση των προβλημάτων του ασθενούς με σκοπό να ενθαρρύνει και να τον βοηθήσει να χειριστεί κρίσεις και εμπόδια μέσω τεχνικών που βασίζονται σε ψυχολογικές θεωρίες και πρωτόκολλα θεραπείας. Ο όρος δεν αναφέρεται στην παροχή έτοιμων συμβουλών αλλά στην προσπάθεια του θεραπευτή να οδηγήσει το άτομο σε αυτογνωσία και συναισθηματική ανάπτυξη (Μαλικιώση-Λοΐζου, 1993). Ενώ η συμβουλευτική δεν αποκλείει την αντιμετώπιση κλινικών περιπτώσεων, εστιάζει περισσότερο σε καθημερινές δυσκολίες επαγγελματικής, οικογενειακής ή κοινωνικής φύσης. Η παροχή βοήθειας μέσω της συμβουλευτικής προσανατολίζεται στην αναζήτηση των παραγόντων κινήτρων του ατόμου, στην επίτευξη στόχων και στην ενθάρρυνση του ατόμου να λάβει ικανοποιητικές αποφάσεις. Ενισχύοντας τα συναισθηματικά αποθέματα, το άτομο είναι πιο ικανό να προσαρμοστεί (McLeod, 2005).
