“Ψυχογενείς Διατροφικές Διαταραχές” Μέρος 3ο – Νευρική Ανορεξία

Η ψυχογενής νευρική ανορεξία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο ανεξάρτητα από  το φύλο, την ηλικία και το κοινωνικό-οικονομικό  του υπόβαθρο, παρόλα αυτά όμως  έχει διαπιστωθεί μέσα από κλινικές  μελέτες, ότι απασχολεί σε ένα σημαντικότερο ποσοστό γυναίκες παρά άντρες. Εκδηλώνεται κυρίως  κατά την διάρκεια της  εφηβείας  και  θεωρείτε μια από τις σοβαρότερες ψυχικές νόσους εξαιτίας των έντονων παρενεργειών στην υγεία του ατόμου αλλά και των ποσοστών θνησιμότητας που έχουν καταγραφεί.
Η νευρική ανορεξία ως συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από επίμονη άρνηση της λήψης τροφής και ικανοποίησης του φυσικού  αισθήματος  της πείνας. Τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία περιορίζουν σημαντικά την ποσότητα που τρώνε και πίνουν, προκειμένου να ελέγξουν το σωματικό τους βάρος και σχήμα ,μέχρι ένα τέτοιο βαθμό όπου ο οργανισμός εξαντλείτε και σε ακραίες κλινικές περιπτώσεις παύει εντελώς να τρέφεται. Οι χημικές μεταβολές που δημιουργούνται εξαιτίας της μείωσης τροφής, επιδρούν στον εγκέφαλο και καθιστούν το άτομο αδύναμο να πάρει λειτουργικές αποφάσεις για τον τρόπο που τρέφεται.(απώλεια ελέγχου) .
Παρόλο που κάθε περίπτωση ψυχογενής νευρικής ανορεξίας αποτελεί μια ξεχωριστή κλινική  εικόνα, έχουν καταγραφεί ορισμένα χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα και την συμπεριφορά των ατόμων που πάσχουν από αυτή. Τα άτομα που εμφάνισαν νευρική βουλιμία ήταν συνήθως  ως παιδιά υπάκουα, ακολουθούσαν πιστά   τις οδηγίες των ενηλίκων και δεν εξέφραζαν συναισθήματα θυμού. Είχαν συχνά  την τάση να θέλουν να ευχαριστούν τους γύρω τους και να συμμορφώνονται στο περιβάλλον, διατηρώντας τις δικές τους επιθυμίες και ανησυχίες κρυφές. Επίσης η διαταραχή  φανερώνει παιχνίδια εξουσίας μεταξύ γονέων και παιδιών  και άρνηση της επικοινωνίας τους  ,καθώς και αίσθημα απόρριψης κατά την  προσπάθεια  διαμόρφωσης της   προσωπικής ταυτότητας του εφήβου.
Η ψυχογενής νευρική ανορεξία εμφανίζει τα εξής χαρακτηριστικά σε τρείς βασικούς τομείς: στο σώμα, στην ψυχολογία και την συμπεριφορά.
Όσον αφορά στο σώμα, παρατηρούνται συνήθως τα εξής:

•    Ακραία απώλεια βάρους  ή  ανεπαρκής και φτωχή αύξηση σωματικού βάρους με βάση το στάδιο ανάπτυξης .
•    Δυσλειτουργία του εμμηνορρυσιακού   κύκλου ή διακοπή αυτού.
•    Πόνοι στην περιοχή της κοιλιάς.
•    Ζαλάδες ,λιποθυμίες και έντονη εξάντληση.
•    Αίσθημα πρηξίματος στο στομάχι.
•    Μείωση της οστικής μάζας.
•    Προβλήματα στο κυκλοφορικό  σύστημα.
•    Δερματικές διαταραχές  ,ξηροδερμία κ.α
•    Πρησμένες αρθρώσεις.
•    Πρήξιμο στο πρόσωπο και τα μάγουλα .
•    Δεν αντέχουν το κρύο.
•    Αστάθεια ηλεκτρολυτών.

Στην Ψυχολογία:

•    Έντονος φόβος και εμμονή με την τροφή και την πιθανότητα αύξησης του σωματικού βάρους.
•    Έντονη απασχόληση με την καταγραφή θερμίδων.
•    Δυσλειτουργική αντίληψη της σωματικής εικόνας και του σχήματος.(Στον καθρέφτη αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν διαφορετικά το είδωλό τους.)
•    Συνεχής και επίμονη άρνηση του προβλήματος.
•    Κατάθλιψη και  κοινωνική απομόνωση.
•    Αλλαγές στην διάθεση και την προσωπικότητα του ατόμου.

Στην συμπεριφορά:

•    Έντονη μυστικότητα.
•    Ιεροτελεστία κατά την διάρκεια του φαγητού.(π.χ. κόβουν σε πολλά  μικρά κομμάτια το φαγητό τους-κρύβουν ή πετάνε το φαγητό-αποφεύγουν να τρώνε μπροστά σε άλλους  ).
•    Κάνουν χρήση καθαρτικών ή προκαλούν εμετούς.
•    Χρησιμοποιούν φαρδιά και μεγαλύτερο μέγεθος στα ρούχα στην προσπάθεια να κρύψουν το γεγονός πως έχασαν βάρος.
•    Υπερκινητικότητα .
•    Ισχυρίζονται πως είναι υπέρβαροι ενώ όλοι υποστηρίζουν το αντίθετο.
(Οι  παραπάνω πληροφορίες  είναι ενδεικτικές και δεν θα πρέπει  να οδηγούν τα άτομα στο να  διεξάγουν συμπεράσματα ή να αντικαθιστούν την εκτίμηση του γιατρού ή του επαγγελματία ψυχικής υγείας.)

Αντιμετώπιση:

•    Αποδοχή της πραγματικότητας και συνειδητοποίηση της κατάστασης και της σοβαρότητάς της.
•    Αποκατάσταση του φυσιολογικού βάρους του ατόμου που υποφέρει.
•    Σχηματισμός ολοκληρωμένης εικόνας και  κατανόησης  των προσωπικών αιτιών πρόκλησης της διατροφικής διαταραχής.(το άτομο θα πρέπει να έρθει σταδιακά σε επαφή με όσα σκέφτεται και αισθάνεται).
•    Μεταβολή και μείωση των συμπεριφορών και σκέψεων που οδήγησαν στην νευρική ανορεξία.
•    Διατροφική επιμόρφωση.
•    Ενδεδειγμένη θεραπεία για την νευρική ανορεξία αλλά και τις υπόλοιπες ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές ,θεωρούνται η Συστημική θεραπεία, η οικογενειακή, η Διαπροσωπική ψυχοθεραπεία, η Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία(CBT)  καθώς και  άλλες.
•    Τροποποίηση αντιλήψεων ,σκέψεων και ιδεών που σχετίζονται με την διατροφή.(ψυχο-εκπαίδευση).
•    Συμβουλευτική ,στήριξη και ενημέρωση του οικογενειακού πλαισίου.
•    Φαρμακευτική αγωγή.
•    Εναλλακτικές μορφές θεραπείας.

Τα ποσοστά εμφάνισης της νευρικής ανορεξίας έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.(κυμαίνεται από 0,4-0,7%) .Τα χαρακτηριστικά  της κοινωνίας  ,  τα ανεπιθύμητα συναισθήματα και οι συνθήκες ζωής μέσα στην οικογένεια ,φαίνεται να  επηρεάζουν αρνητικά την εξέλιξη της νόσου, η οποία έχει  σαφώς πολυπαραγωντικές  καταβολές. Η πρόληψη και  η έγκυρη διάγνωση της διαταραχής εξασφαλίζουν γρήγορη αποκατάσταση και μείωση των επεισοδίων υποτροπής. Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι πάντα η δημιουργία θεραπευτικής σχέσης που θα βοηθήσει το άτομο να ¨επαναπροσδιορίσει ¨   την προσωπική του ταυτότητα , τις πεποιθήσεις , τα  συναισθήματα και το μοτίβο ζωής γενικότερα.(σχέσεις με σημαντικούς άλλους-τρόποι διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων κ.α). Ο ρόλος της οικογένειας διαδραματίζεται βαρυσήμαντο ρόλο στην αντιμετώπιση και θεραπεία της νευρικής ανορεξίας και όλων των διατροφικών διαταραχών, οπότε και κρίνεται απαραίτητη η ενεργή συμμετοχή της στην θεραπεία.

Κρίση είναι μια αλλαγή που προσπαθεί να συμβεί.

~Bryan Tracy~

Βικτωρία Χαλκιά-Ντότσικα